هر ازدواجی فراز و نشیب‌های خود را دارد، اما کلید موفقیت این رابطه ارتباط درست است؛ اینکه زوج‌ها بدانند در مورد مسائل مختلف چگونه باید با یکدیگر گفتگو کنند، برای یک ازدواج موفق ضروری است؛ چراکه فقدان ارتباط یا ارتباط نادرست می‌تواند به‌راحتی منجر بروز اختلاف شده و در نهایت به شکست بینجامد.
در ادامه دکتر علی صدرا، متخصص روانشناسی و کارشناس مهارت‌های زندگی به ارائه نکاتی دررابطه‌با اهمیت مهارت ارتباطی در تحکیم خانواده و روش‌های برقراری ارتباط صحیح با همسر می‌پردازد.
ارتباط صحیح در بهداشت روانی زوجین و فرزندان تأثیرگذار است
صدرا می‌گوید ارتباط مناسب زوجین با یکدیگر باعث تقویت بهداشت روانی می‌شود: «هر چقدر ارتباط عاطفی، کلامی، ارتباط‌های مربوط به مقوله زیباشناسی و اجتماعی – تفریحی و ارتباط با خانواده همسر باکیفیت بهتری صورت گیرد، درصد شادی، محبت و لذت در آن خانواده بیشتر است و هر چقدر این ارتباط ضعیف‌تر و نامطلوب‌تر باشد، درصد غم، خشم، رنجش و ترس بیشتر است.»
او تصریح می‌کند: «طبیعی است خانم و آقایی که ارتباط معقول‌تری با همسر خود دارند، از احساس ارزشمندی بیشتری برخوردار هستند؛ این‌ها کمتر گرفتار پدیده بی‌ارزشی، طرحواره عدم کفایت و خوردپنداری نامساعد می‌شوند؛ در نتیجه از بهداشت روانی بهتری برخوردارند و می‌توانند خانواده را در مسیر تعالی و آرامش سوق دهند.»
او درباره تأثیر ارتباط والدین بر فرزندان می‌گوید: «ارتباط والدین بر روی فرزندان نیز تأثیرگذار است؛ چنانچه هر چقدر فرزندان شاهد ارتباط صمیمانه‌تر و بالغانه‌تر بین پدر و مادرشان باشند، به‌موازات از بهداشت روانی بیشتر و از همه مهم‌تر از احساس عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس کامل‌تر و مطلوب‌تری برخوردار خواهند شد.»
این کارشناس خانواده ادامه می‌دهد: «کسانی که پدر و مادرشان ارتباط صمیمانه‌تری باهم دارند، احساس ارزشمندی و احساس درونی مثبت بیشتر و بهتری دارند؛ این فرزندان کمتر آسیب‌پذیرند و از امنیت بیشتری در مقابلِ به‌ویژه آسیب‌های اجتماعی برخوردارند.»
زوجین مهارت گفتگوی صحیح با یکدیگر را آموزش ندیده‌اند
برخی زوجین مهارت یک گفتگوی ساده با یکدیگر را هم ندارند و در خیلی مواقع گفتگوی آن‌ها منجر به مشاجره می‌شود؛ صدرا دلیل و ریشه این مسئله را عدم مهارت‌های ارتباطی می‌داند و می‌گوید: «ما انسان‌ها برای‌آنکه بتوانیم به اقتضای قرن ۲۱ زندگی کنیم، باید مهارت‌های تفکر انتقادی- تحلیلی، تفکر خلاق و نوآور، مهارت همکاری و مهارت گفتگو را یاد بگیریم.»
این کارشناس مهارت‌های زندگی با اشاره به آیات متعدد قرآن کریم در خصوص مهارت گفتگو تشریح می‌کند: «خداوند در آیات متعدد قران مشخصاً درباره آداب گفتگو می‌فرماید” قَوْلًا لَیِّناً؛ به نرمی سخن بگویید”، ” قَوْلًا سَدِیداً؛ محکم گفتگو کنید”؛ به این معنا که برای حرفتان دلیل و استدلال قوی داشته باشید، ” قَوْلًا بَلِیغاً؛ حرفتان واضح و روشن باشد”، ” قَوْلًا کَرِیماً؛ هنگام گفتگو کرامت و ارزشمندی افراد را حفظ کنید” و….»
صدرا یکی از دلایل عدم گفتگوی صحیح زوجین با یکدیگر را آموزش‌ندیدن در این زمینه می‌داند و می‌گوید: «گفتگوی زوجین اغلب به دلیل عدم آگاهی از نقش کلمات، آهنگ و لحن در گفتگو، زبان بدن و… به مشاجره ختم می‌شود؛ درحالی‌که افراد با آموزش لازم در این زمینه می‌توانند از بسیاری مشاجرات پیشگیری کنند.»
گفتگو برای فهمیدن است نه جواب‌دادن!
به گفته صدرا، بیشتر زوجین باید به‌قصد درک و فهمیدن یکدیگر باهم گفتگو کنند نه اینکه جواب هم را بدهند؛ این در حالی است که اغلب زوجین در گفتگو با همسرشان بیشتر به دنبال جواب‌دادن هستند. یکی از دلایل مشاجرات این است که افراد در این زمینه آموزش‌های لازم را ندیده‌اند.
به اعتقاد صدرا، زوجین گاهی والدانه و گاهی کودکانه با همسرشان مشاجره می‌کنند: «در مشاجره کودکانه، فرد می‌خواهد ضمن لجبازی توجه و محبت همسرش را دریافت کند و در مشاجره والدانه، هدف ادب‌کردن طرف مقابل است. عدم اگاهی نسبت به مشاجره والدانه و کودکانه ریشه در ناآگاهی دارد.»
او ادامه می‌دهد: «جهل باعث جنگ می‌شود و جنگ بر سر قدرت است. زوجین به دلیل ناآگاهی است که با هم در جدال هستند و عموم این مشاجره‌ها بر سر قدرت است؛ هر یک از این‌ها می‌خواهد قدرت خودش را به‌طرف مقابل اعمال کند، بی‌آنکه بداند روش درست چیست و چگونه می‌تواند مقصود سالم خودش را به عرصه ظهور برساند.»
از والدین ناسازگار خود تقلید نکنید
باتوجه‌به یادگیری مشاهده‌ای در کودکان این امر محتمل است که ناسازگاری والدین بر کودکان اثر گذاشته و آن‌ها در آینده با چالش ارتباط با همسر مواجه شوند؛ صدرا در این زمینه توضیح می‌دهد: «اگرچه یکی از مهم‌ترین زمینه‌های یادگیری مشاهده است، اما ما در علوم‌انسانی و تعلیم‌وتربیت به پدیده‌های اجتماعی تک مؤلفه‌ای نگاه نمی‌کنیم؛ یعنی این‌گونه نیست که بگوییم فرزند ما فقط و فقط از طریق مشاهده یاد می‌گیرد؛ بلکه ما معتقدیم که انسان‌ها به واسطه اراده خود علی‌رغم اینکه شاهد ناسازگاری‌های پدر و مادرشان بوده باشند، به‌شرط قراردادن خود در معرض آگاهی، آموزش، برنامه و ارزشیابی می‌توانند در مسیر تغییر گام بردارند.»
او ادامه می‌دهد: «در این زمینه به‌ویژه نهاد‌های حاکمیتی، خبرگزاری‌ها، رسانه ملی، آموزش‌وپرورش، آموزش عالی و حوزه‌های علمیه بایستی آگاهی، آموزش، برنامه‌ریزی و ارزیابی را جزو کار‌های فوری و اولویت‌دار خودشان قرار دهند. با در اولویت قراردادن این کارها، اصلاً دور از انتظار نیست که یک فرزندی علی‌رغم داشتن پدر و مادر ناسازگار بتواند با تمرین و تکرار تغییرات مناسبی را در خود اعمال کند.»
یادگیری مهارت ارتباطی در مردان به‌اندازه زنان مهم است
صدرا ضمن رد تفکیک جنسیتی در یادگیری مهارت‌های زندگی اظهار می‌کند: «اگرچه زن و مرد از لحاظ عاطفی و ساختار ذهن دارای تفاوت‌هایی هستند، اما یادگیری مهارت‌های زندگی قابل‌تفکیک نیست؛ لذا به همان اندازه که یک خانم نیاز به آموزش مهارت‌های زندگی و مهارت‌های گفتگو دارد، یک آقا به همان نسبت نیاز به آموزش در این زمینه‌ها دارد.»
او تأکید می‌کند: «ازآنجایی‌که آقایان اغلب به دلیل مشغله‌های کاری کمتر فرصت یادگیری پیدا می‌کنند، امیدواریم شرایط به‌ویژه برای مردانی که در محیط‌های سخت‌کار می‌کنند، فراهم شود تا آموزش‌ها به‌صورت رایگان و با ارائه برخی پاداش‌ها و تسهیلات ارائه شود.»
در مهارت ارتباطی با همسرتان به این نکات توجه کنید
صدرا لازمه ارتباط صحیح زوجین را شناخت و اولویت قراردادن یکدیگر عنوان می‌کند. او می‌گوید: «زوجین باید شناخت درستی از وضعت فیزیکی، ذهنی، عاطفی و رفتاری هم داشته باشند. هر چقدر زن و شوهر شناخت درست از توانمندی‌ها و علاقه‌مندی‌های هم داشته باشند و ضمن آن، یکدیگر را مورد ادراک و حمایت قرار دهند، طبیعی است که ارتباط قوی‌تر خواهد شد.»
او در پایان تأکید می‌کند: «حقیقت این است که هر خانم و آقایی دوست دارد اولویت همسرش باشد و، چون احساس می‌کند اولویت همسرش نیست، همین مسئله باعث بروز اختلافات می‌شود؛ بنابراین، اگر زوجین بپذیرند که اولویت یکدیگرند و قرار است باهم مسیر بهشت و سعادت را طی کنند، ارتباط بهتر و بیشتری باهم خواهند داشت.»
