به گزارش سیناخبر آیت‌الله سید حسن مدرس از رجال نامدار سیاسی و مذهبی ایران زمین، در قریه سرابه کچو، از توابع شهرستان اردستان در سال ۱۲۴۹ شمسی پا به عرصه وجود نهاد. او که حدود ۱۷ سال، از ۱۲۸۹ تا ۱۳۰۷ نماینده مجلس بود، هیچ‌گاه از راه انقلابی خویش پشیمان نشد و در طول این مدت، با جسارت و شجاعت شگفت‌انگیز به مبارزه با استبداد و استعمار پرداخت و سرانجام جان خود را در این راه فدا کرد.
دوران کودکی سید حسن در زواره و سرابه سپری شد و با مهاجرت به قمشه، پدرش وی را به سید عبدالباقی (جد مدرس) سپرد تا به تعلیم و تربیت فرزند خویش بپردازد.
سید عبدالباقی بیشترین نقش را در تعلیم سید حسن داشت و او را در مسیر علم و تقوا هدایت کرد و به هنگام مرگ در ضمن وصیتنامهای سید حسن را بر ادامه تحصیل علوم دینی تشویق و سفارش کرد. زمانی که سید عبدالباقی دارفانی را وداع گفت مدرس چهارده ساله بود.
هجرت مدرس به شهرضا در ۴ سالگی
پدر شهید مدرس در دوران کودکی همراه خانواده و سید حسن ۴ ساله به روستای اسفه در شمال شهرضا هجرت می‌کند و باغ و خانه‌ای مناسب در این مکان ایجاد می‌کند و طبق شواهد تاریخی وی تا سن جوانی در این خانه می‌زیسته است. بنابراین به نظر می‌رسد این خانه باید عمری بیش از ۱۵۰ سال داشته باشد. اگر این خانه از مدرس هم نبود بازهم به دلیل نوع ساختمان و قدمتش ارزش ترمیم و بهره‌برداری داشت و می‌توانست در کنار برج‌های کبوتری روستا به یک قطب قوی گردشگری تبدیل شود.
این خانه دارای یک ورودی از طرف باغ چند هکتاری است که از این ورودی جنوبی چارچوب و لنگه دری بیشتر باقی نمانده است و در حاشیه میدان مدرس روستا قرار دارد. از باغ مورد نظر یک تکه چوب خشک هم دیگر وجود ندارد. ولی در صورت بازسازی می‌توان باغ را دوباره احیا کرد. دو درب در ضلع شمالی منزل وجود دارد که اولی از طریق باغ قدیمی بوده و بعدی به دالان ورودی منزل باز می‌گردد.
خانه دو حیاط دارد شاید این دو حیاط یکی تابستانی و یکی زمستانی بوده است چون ساختمان ایوان‌دار رو به جنوب است و مناسب زمستان است و حیاط اولی رو به نسا یا شمال است و مناسب تابستان است از طرفی یک سری اتاق‌ها هم رو به حیاط درب دارد و هم رو به باغ به این ترتیب که اتاق‌های رو به باغ ۶ درب دارد که سه تای آن رو به باغ و سه درب دیگر رو به حیاط اندرونی است. در قسمتی از خانه جایی بود که بنا بر گفته یکی از اهالی در آن حوضخانه وجود داشته است و آب قنات را به آن هدایت می‌کردند.
در قسمتی از خانه که ایوان قرار دارد زیر اتاق‌های بالا چند زیرزمین تو در تو قرار دارد که محل نگهداری غلات و ذخیره زمستانی در خمره‌های گلی بوده است.
منزل شهید مدرس با قدمت ۱۵۰ ساله در روستای اسفه شهرضا
حیدرعلی کاظمی از افراد محلی که اطلاعات خوبی از تاریخچه خانه مدرس دارد، می‌گوید: مدرس به همراه پدرش سید اسماعیل، به شهرضا آمد، آنها دو ماه در شهرضا بودند و بعد به روستای اسفه آمدند؛ پدر شهید مدرس بار دیگر همسری از این روستا برگزید.
کاظمی ادامه می‌دهد: شهید مدرس در این منطقه ساخت و سازهای دیگری هم کرده که یکی از آنها بنای «آسیاب شاه» بین دو روستای اسفه و پرزان است.
وی درباره وضعیت و تاریخچه ساختمان خانه مدرس گفت: مجموع زمین عمارت و باغ مجاور آن ۷ هزار مترمربع است، منزل تاریخی که به عنوان منزل مدرس شناخته می‌شود در حدود ۱۵۰ سال قبل به دست پدر ایشان ساخته شده است.
در دهه ۸۰ اقداماتی برای بازسازی این خانه انجام شد، اما چندین سال به دلیل نبود پیگیری لازم و اختصاص ندادن بودجه برای این خانه تاریخی، اقدامات لازم انجام نشده است اما قرار است دوباره صدای پای مدرس در این خانه به گوش برسد، نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی در پیگیری‌های مکرر خود موفق شد اعتبارات لازم را برای مرمت و بازسازی این خانه را بگیرد.
خانه شهید مدرس، نشان دهنده بخشی از تاریخ معاصر کشور است
نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به مرمت خانه شهید مدرس در روستای اسفه شهرضا اظهار داشت: خانه شهید مدرس یک خانه تاریخی است که ثبت میراث فرهنگی شده است.
سمیه محمودی با بیان اینکه مالکیت خانه شهید مدرس به نام مجلس شورای اسلامی است، افزود: این خانه سال‌ها رها و تخریب شده بود.
محمودی با بیان اینکه این خانه نشان دهنده بخشی از تاریخ معاصر کشور است، بیان کرد: یکی از مطالبات مردم روستای اسفه شهرضا مرمت خانه شهید مدرس بود که از ابتدای سال ۹۵ تاکنون این موضوع را پیگیری کردیم.
وی با بیان اینکه چون ملک به نام مجلس است این خانه باید ساماندهی شود، گفت: نمای بیرونی حیاط خانه شهید مدرس انجام شده است و دیوارهای اطراف نیز در حال تکمیل است.
نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه این ملک یک اثر تاریخی و باید باقی بماند چرا که به اقتصاد روستا و شهر کمک می‌کند، خاطرنشان کرد: هزینه مرمت خانه شهید مدرس توسط مجلس شورای اسلامی از منابع مجلس تأمین شده است و امیدوارم این روستا و شهر شهرضا از نظر اقتصادی از این ملک بهره‌برداری کنند.
محمودی با اشاره به نوع کاربری خانه تاریخی شهید مدرس پس از بازسازی گفت: هدف این است که این خانه به یک منطقه بوم‌گردی و همچنین با تصمیمی که مجلس گرفته به یک موزه تبدیل شود چراکه فضای بسیار زیادی در این خانه وجود دارد و می‌توان از آن استفاده بهینه کرد.
وی با بیان اینکه روستای اسفه گنجینه‌ای ناشناخته است و باید توسط میراث فرهنگی و گردشگری و سایر ادارات و نهادهای مرتبط به آن توجه ویژه‌ای به این روستا شود، افزود: امکانات و زیرساخت‌های لازم برای تبدیل این روستا به دهکده گردشگری وجود دارد، روستای اسفه فاصله کوتاهی با شهرضا دارد و این خود یک مزیت است.
نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی گفت: اجرا و توسعه صحیح صنعت گردشگری به ویژه در بخش گردشگری روستایی می‌تواند به رشد و توسعه کسب و کارهای محلی و بازگشت مردم از شهرها به دیار خویش و تلاش برای حفظ میراث بومی خود کمک کند.
ثبت خانه تاریخی مدرس در آثار ملی ایران
خانه تاریخی شهید آیت الله سید حسن مدرس مربوط به اواخر دوره قاجار و در شهرستان شهرضا، روستای اسفه واقع شده که در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۲۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این خانه مجموعه‌ای است شامل ۲ حیاط و زمین بایر و باغ. حیاط اول این خانه بعد از طی یک هشتی ورودی قرار دارد که به شکل مربع در جنوب شرق آن فضاهای خانه قرار گرفته است.
شهیدآیت الله سید حسن مدرس، روحانی مبارز دوره مشروطیت، در کودکی به همراه خانواده به این خانه نقل مکان می‌کند و مدت زیادی در آن زندگی کرد. این خانه توسط مجلس شورای اسلامی به منظور تغییر کاربری(موزه) خریداری شد.
