به گزارش روز چهارشنبه سیناخبر یکی از اقدام‌های ضروری برای تحقق جهش تولید در صنعت پتروشیمی، تکمیل زنجیره ارزش و توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی با هدف ایجاد ارزش افزوده بیشتر است. هم‌اکنون بخش بالادستی صنعت پتروشیمی اشتغالزایی مطلوبی ایجاد کرده است، این در حالی است که بنگاه‌های زیادی در بخش پایین‌دست پتروشیمی در کشور فعال‌اند. این مجموعه بنگاه‌ها چند میلیون تن در سال خوراک از پتروشیمی‌ها دریافت می‌کنند که این مقدار خوراک به اشتغال هزاران نفر منجر شده است.
جایگاه ایران در صنعت پتروشیمی دنیا
بر اساس گزارش انجمن صنعت شیمیایی اروپا (CEFIC) ارزش فروش محصولات شیمیایی و پلیمری صنعت پتروشیمی در جهان در سال۲۰۲۰ حدود ۳/۶۷ تریلیون یورو بوده است. در این میان، کشور چین که از حیث منابع نفت و گاز متعارف در حد رقابت با کشوری نظیر ایران نیست، با تولید محصولات پتروشیمی به‌ارزش ۱۴۴۸ میلیارد یورو به‌تنهایی بیش از ۴۰درصد از کل ارزش مواد شیمیایی و پلیمری دنیا را از آن خود کرده است. کل سهم فروش منطقه آمریکای‌شمالی و اتحادیه اروپا به‌ترتیب با ۵۴۳ میلیارد یورو و ۵۰۵ میلیارد یورو بر روی هم کمتر از۳۰ درصد است. بر اساس همین گزارش، کشورهای چین، ایالات‌متحده و آلمان رتبه اول تا سوم شاخص ارزش فروش محصولات شیمیایی و پلیمری دنیا را در اختیار دارند و جایگاه چهارم تا دهم این رده‌بندی به‌ترتیب در اختیار کشورهای ژاپن، کره‌جنوبی، هند، فرانسه، تایوان، روسیه و ایتالیا است.
توسعه صنعت پتروشیمی با رویکرد پارک شیمیایی
در دنیای امروزی واقعیت این است که حجم تولید محصولات پایه متان، اتان‌محور و حتی محصولات پلیمری نظیر اتیلن، پلی‌اتیلن‌ها، پروپیلن، پی‌وی‌سی، پلی‌استایرن با وجود پیشرفت‌های انجام گرفته و خلق دانش فنی، لایسنس و تکنولوژی‌های برتر تولید هم دیگر ملاک توسعه این صنعت ارزش‌آفرین نیست. کشورهای صاحب دانش و پیشرو به‌جای ظرفیت نصب‌شده، با رویکرد تجمیع و تمرکز واحدهای شیمیایی در قالب پارک‌های شیمیایی و پتروشیمیایی اقدام به‌حداکثرسازی ارزش افزوده از مواد خام و پایه پتروشیمی کرده‌اند.
ایده منحصربه فرد و موفق پارک‌های شیمیایی، از دو دهه گذشته در کشورهای توسعه‌یافته اجرایی شد. این ایده به قدری در راستای تولید ثروت جهش فوق العاده‌ای داشت که حتی کشورهای در حال توسعه نیز با وجود دوری از منابع نفت و گاز، توانستند با تمرکز بر نحوه شکل‌گیری این پارک‌ها، به طور همزمان سودآوری و اشتغالزایی را با خود همراه کنند.
فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری در شهرستان شهرضا
قرار گرفتن شهرستان شهرضا در مسیر ترانزیت شمال به جنوب و همجواری با ۵ استان کشور، دسترسی به تمام شبکه‌های حمل و نقل زمینی، ریلی و هوایی برای تسهیل در امور بازرگانی داخلی و خارجی، استقرار صنایع مهم با تولیدات خاص و دانش‌بنیان از جمله صنایع شیمیایی و پائین دستی پتروشیمی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش صنعت این شهرستان است.
عبور بزرگ‌ترین خط انتقال گازرسانی کشور از کنار منطقه پاتله شهرضا
عبور بزرگ‌ترین خط انتقال گازرسانی کشور از کنار منطقه پاتله شهرضا سبب شد که نخستین شیمی پارک تخصصی تبدیلات گازی به مساحت حدود ۲ هزار هکتار در جوار منطقه صنعتی پاتله شهرضا اجرایی شود.
نیاز این شیمی پارک به گاز طبیعی برای خوراک واحدهای صنعتی است که از این نظر با توجه به عبور خط لوله انتقال گاز ۵۶ اینچ سراسری(خط ۴) و وجود شبکه‌های انتقال برق ۴۰۰ و ۶۳ کیلو ولت در منطقه، عبور ریل آهن و همجواری با بزرگراه‌های شهرضا، بوشهر و شهرضا، شیراز و به ویژه وجود نیروی متخصص و دانشگاهی در مراکز آموزش عالی شهرضا که بالاترین آمار فارغ‌التحصیلان را در رشته گرایش‌های مختلف شیمی و مهندسی شیمی و پالایش دارد، ایجاد این شهرک تخصصی را توجیه‌پذیر کرده است.
شیمی پارک شهرک تخصصی تبدیلات گازی ۱۵ محصول استراتژیک و مهم را تولید می‌کند و بالغ بر ۳۰ لیتر بر ثانیه پساب شهرضا هم به شیمی پارک منتقل می‌شود. در سال گذشته شیمی پارک شهرضا در جلسه هیأت دولت به تصویب رسید.
با راه‌اندازی شیمی پارک کشور از صادرات نفت بی‌نیاز می‌شود
نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: ایده ایجاد شهرک تخصصی تبدیلات گازی ۵ سال پیش و بعد از فرمایش مقام معظم رهبری درخصوص جلوگیری از خام‌فروشی گاز تعریف شد و بر اساس انجام فرایندها و ارزش‌گذاری بر محصول گاز و محصولات پایین دستی مطالعات آن آغاز شد.
سمیه محمودی افزود: چند نقطه برای ایجاد شیمی پارک در استان جانمایی شد که در نهایت شهرضا به دلیل موقعیت جغرافیایی، برخورداری از نیروی کار متخصص، دسترسی به زیرساخت‌های لازم و به ویژه خط ۴ سراسری گاز کشور مورد مطالعات دقیق‌تر قرار گرفت و تمام پیوست‌های محیط زیستی، آب منطقه‌ای، برق و گاز، جهاد کشاورزی و بالغ بر ۲۰ دستگاه تخصصی استعلامات مربوطه را مطالعه دقیق کردند و با زمان‌بری بیش از ۴ سال پاسخ دادند.
محمودی با بیان اینکه منطقه صنعتی پاتله برای ایجاد شیمی پارک انتخاب شد، گفت: بعد از پیگیری‌های مختلف و طرح در مجموعه زیربنایی دولت و شورای برنامه‌ریزی اصفهان این طرح به هیأت دولت رسید و هیأت دولت با بررسی دقیق و کارشناسی و با علم به عدم آلایندگی این شیمی پارک که مشابه آن در آلمان، عربستان و چین قرار دارد و استفاده از تکنولوژی‌های روز، این منطقه را تصویب کرد.
وی ادامه داد: شیمی پارک شهرضا در حقیقت شهرکی تخصصی برای تبدیلات گازی است که به دلیل عبور بزرگ‌ترین خط انتقال گازرسانی کشور از کنار منطقه پاتله، برای راه‌اندازی آن تصمیم‌گیری شد.
با راه‌اندازی شیمی پارک کشور از صادرات نفت بی‌نیاز می‌شود
نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه با راه‌اندازی و بهره‌برداری این شهرک تخصصی و تبدیل فرآورده‌های نفت و گاز، کشور از صادرات نفت بی‌نیاز می‌شود، گفت: راه‌اندازی شیمی پارک در کشور و از جمله استان اصفهان در شرایط حاضر ضروری است، زیرا به توسعه صنعتی و اشتغالزایی کمک بسیاری می‌کند.
محمودی بیان کرد: پیش‌بینی سرمایه‌گذاری در این منطقه بیش از ۶۰ همت برآورد می‌شود و بیش از ۱۲ تا ۱۵ هزار نفر به صورت مستقیم و ۲۰ هزار نفر به صورت غیرمستقیم اشتغالزایی دارد.
وی با اشاره به تأثیرگذاری شیمی پارک در سایر حوزه‌های اقتصادی و حمل و نقل جاده‌ای و ریلی عنوان کرد: چنین مجموعه بزرگی در سطح بین‌المللی شهرضا را مطرح خواهد کرد و با راه‌اندازی این مجموعه شاهد پویایی اقتصاد در شهرضا، شهرستان‌های جنوب استان و استان هستیم.
نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اولویت ما در منطقه ویژه با سرمایه‌گذاران شهرستان شهرضا است تا در منطقه سرمایه‌گذاری کنند و در ادامه به دنبال جذب سرمایه‌گذاران استان اصفهان و دیگر سرمایه‌گذاران خواهیم بود.
دقیق‌ترین ارزیابی زیست محیطی برای شیمی پارک انجام شده است
یک کارشناس در حوزه شیمی پارک‌ها و محیط زیست در پاسخ به تاریخچه طرح ایجاد شیمی پارک و منطقه ویژه اقتصادی شهرضا گفت: شهرک تخصصی تبدیلات گازی(شیمی پارک شهرضا) از سال ۱۳۹۵ مطالعات فنی، اقتصادی و زیست محیطی آن آغاز شد.
وی افزود: دقیق‌ترین ارزیابی زیست محیطی ممکن برای شهرک‌های صنعتی از سوی مشاوران ذیصلاح برای این شهرک انجام و توسط اداره کل محیط زیست استان اصفهان ارزیابی و نظارت شد و در کارگروه‌های مختلف بررسی شد و نهایتاً در کارگروه ارزیابی اثرات زیست محیطی استان به تصویب رسید که شامل پیوست بهداشت، ایمنی و پدافند غیرعامل بود.
شیمی پارک جزو طرح‌های سبز و پاک است
این کارشناس حوزه‌های شیمی پارک‌ها و محیط زیست ادامه داد: تأییدیه محیط زیستی این پروژه از سوی سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده و این طرح جزو طرح‌های سبز و پاک است که کمترین میزان آلایندگی را دارد.
وی هدف از ایجاد این شهرک را تکمیل زنجیره ارزش مواد و محصولات پتروشیمی در راستای جلوگیری از خام‌فروشی، ایجاد اشتغال برای جوانان و فارغ التحصیلان و تولید محصولات نهایی و در نهایت برنامه‌ریزی برای صادرات به کشورهای هدف دانست.
این کارشناس حوزه‌های شیمی پارک‌ها و محیط زیست تأکید کرد: موفق‌ترین مدل شهرک‌های صنعتی تخصصی شیمی پارک‌ها هستند که در آلمان، نروژ، سنگاپور، آمریکا، عربستان، قطر، چین، کره جنوبی و ژاپن و کشورهای پیشرفته مشغول به فعالیت هستند.
وی افزود: مصارف آب شیمی پارک همانند شهرک صنعتی رازی است که مصارف آب آن از طریق پساب شهری برای اولین بار در کشور طراحی شده است، این شهرک هم با شرط استفاده از پساب در هیأت دولت مصوب شده است.
این کارشناس حوزه‌های شیمی پارک‌ها و محیط زیست تصریح کرد: از شروع فعالیت دولت سیزدهم ایجاد ۱۳ شیمی پارک در کشور در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته است که تاکنون ۴ مجموعه آن مکان‌یابی و مطالعات زنجیره ارزش آن تکمیل شده است.
ایجاد شیمی پارک بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی شکل گرفته است
تحریم های یک‌جانبه و غیر قانونی آمریکا و جنگ اقتصادی پیش رو نشان داده است که توسعه بخش خصوصی و افزایش توان صنعتی و صادراتی کشور می‌تواند به همراه کاهش اتکا به درآمدهای نفتی مهم‌ترین راهکار خروج از بحران و به حداقل رساندن آثار اقتصادی تحریم‌ها باشد.
نیاز این شیمی پارک به گاز طبیعی برای خوراک واحدهای صنعتی است که از این نظر با توجه به عبور خط لوله انتقال گاز ۵۶ اینچ سراسری (خط ۴) و وجود شبکه‌های انتقال برق ۴۰۰ و ۶۳ کیلوولت در منطقه، عبور ریل آهن و همجواری با بزرگراه‌های شهرضا، بوشهر و شهرضا، شیراز و به ویژه وجود نیروهای متخصص و دانشگاهی در مراکز آموزش عالی فعال شهرضا که از آمار بالایی در فارغ التحصیلان رشته‌ها و گرایش‌های مختلف شیمی و مهندسی شیمی و پالایش برخوردار است، سبب توجیه‌پذیری ایجاد این شهرک تخصصی در این منطقه شده است.
ایجاد شیمی پارک بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مبنی بر تبدیل نفت به ثروت مورد تأکید قرار گرفته است تا با تبدیل فراورده‌های نفت و گاز کشور از نفت بی‌نیاز شود و بودجه نیز از نفت جدا شود.
