نوجوانی دوران پرفرازونشیبی ازنظر رشدی و عاطفی است، زیرا بدن نوجوان دچار تغییرات سریع و شدیدی می‌شود، اما در کنار این تغییرات، افزایش چشمگیر اضافه‌وزن و چاقی در میان کودکان و نوجوانان به یک مشکل عمده بهداشت عمومی تبدیل‌شده است. چاقی در کودکان، نوجوانان و بزرگ‌سالان با افزایش شیوع عوامل خطر قلبی متابولیک همراه است. همچنین چاقی در دوران نوجوانی یک پیش‌بینی کننده قوی برای چاقی و بالا رفتن خطر مرگ‌ومیر در بزرگ‌سالی است.
متأسفانه برخی والدین با نادیده گرفتن اضافه‌وزن در کودکان و نوجوانانشان، ادعا می‌کنند که اضافه‌وزن در دوران نوجوانی طبیعی است و با بزرگ‌سالی وزن کاهش می‌یابد؛ درحالی‌که داده‌های دنیای واقعی نشان می‌دهد که اکثریت نوجوانان در درازمدت نه‌تن‌ها به کاهش وزن دست نمی‌یابند بلکه دیگر تمایلی به اصلاح سبک زندگی سالم پیدا نمی‌کنند.
برخی والدین بهترین راهکار برای جلوگیری از اضافه‌وزن در فرزندانشان را صحبت کردن با او می‌دانند یا حتی گاهی صحبت درباره این موضوع را به اطرافیان مثل معلم، مادربزرگ، پدربزرگ، عمه، خاله و… می‌سپارند، اما بر اساس نظر روانشناسان و متخصصان، برچسب چاقی به افراد به‌خصوص نوجوانان و قضاوت آن‌ها بر اساس وزن و اندازه بدن، اثرات مضری بر سلامت جسمی و روانی دارد و می‌تواند منجر به ایجاد تصویر بدنی منفی، رفتار‌های غذایی نامنظم و سایر پیامد‌های مضر مانند اجتناب از مدرسه شود؛ بنابراین، نحوه برخورد با وزن نوجوانان و جوانان مستلزم توجه دقیق است و والدین باید این موضوع را در چارچوب و با رعایت اصول خاصی به نوجوانان و جوانشان گوشزد کنند.
برچسب چاقی زدن ممنوع
افزایش وزن در دوران بلوغ برای نوجوانان طبیعی است، بنابراین تذکر مستقیم شما ممکن است نوجوانان را نسبت به وزن خود نگران کند. علاوه بر این، نوجوانان به‌شدت در معرض تأثیرات همسالان و رسانه‌ها قرار دارند؛ منابع رسانه‌ای مانند تلویزیون، وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی اغلب یک بدن «ایده‌آل» را به تصویر می‌کشند که واقع‌بینانه نیست و افراد چاق و تپل را به‌نوعی «زشت» نشان می‌دهند. حتی برنامه‌ها، سایت‌ها و محصولاتی برای کاهش وزن وجود دارند که به کودکان این پیام را می‌دهند که کاهش وزن چیزی است که باید برای آن تلاش کنند. در کنار این عوامل، برچسب چاقی باعث می‌شود تا کودک و نوجوان احساس زشتی کرده و برای رسیدن به هیکل باربی، دست به کاهش وزن بزند. آن‌ها اغلب اقدامات شدیدی مانند حذف وعده‌های غذایی یا روزه گرفتن را اتخاذ می‌کنند، رفتار‌هایی که معمولاً پایدار نیستند و می‌توانند به پرخوری و افزایش وزن بیشتر در طول زمان منجر شوند.
همچنین والدین باید توجه داشته باشند که برچسب چاقی و اضافه‌وزن به نوجوانان می‌تواند منجر به چرخه اختلال در غذا خوردن و تصویر ضعیف بدن شود و این رفتار‌های منفی بهداشتی اغلب تا بزرگ‌سالی و بعدازآن ادامه می‌یابد.
زبانی که والدین هنگام برقراری ارتباط با نوجوانشان در مورد وزن استفاده می‌کنند، می‌تواند تأثیر پایداری بر سلامت روحی و جسمی آن‌ها و رابطه آن‌ها با غذا داشته باشد. روش‌های زیر به نوجوان کمک می‌کند تا بدون آنکه به احساسات و تصویر ذهنی او از بدنش آسیبی وارد شود، به عادات غذایی سالمی روی آورد و وزنش را کنترل کند.
روی سلامتی تمرکز کنید نه وزن
مطالعات نشان می‌دهد که تمرکز والدین بر روی وزن یا ظاهر (به‌جای عادات غذایی سالم)، با خطر بیشتری برای ایجاد عادات غذایی ناسالم در نوجوانان مرتبط است؛ بنابراین، والدین باید سعی کنند وزن، شکل و اندازه را، چه در تفسیر مثبت و چه منفی، دورنگه دارند چراکه صحبت در مورد وزن یا سایز بدن، باعث احساس شرمندگی و نارضایتی عمومی نوجوان از بدنش می‌شود.
رژیم غذایی را کنار بگذارید و از عادات غذایی سالم پیروی کنید
تحقیقات مکرراً نشان می‌دهد که «رژیم غذایی» نه‌تن‌ها برای کاهش وزن مؤثر نیست، بلکه اغلب باعث افزایش وزن در طول زمان می‌شود و برای سلامت روان فرد نیز مضر است. بنابراین، به‌جای تشویق نوجوانتان به کاهش وزن، از یک برنامه غذایی سالم استفاده کنید. نوشابه و غذا‌های سرخ‌شده را کمتر مصرف کنید و در مقابل میوه، سبزیجات، ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها را در وعده‌های غذایی بگنجانید.
دقت کنید هرگز به‌منظور کاهش وزن، کودک و نوجوانتان را از خوردن برخی غذا‌ها محروم نکنید، چون این راهکار اغلب نتیجه معکوس دارد. در عوض، با در دسترس قرار دادن گزینه‌های غذایی سالم و الگوبرداری از رفتار‌های غذایی سالم، از نوجوان خود حمایت کنید.
به الگویی برای فرزندتان تبدیل شوید
از همان کودکی عاداتی را به فرزندانتان بیاموزید که به حفظ سلامت آن‌ها در طول زندگی کمک می‌کند. به‌طورکلی، اگر نگرانی‌هایی در مورد وزن کودک و نوجوانتان دارید، در مورد آن صحبت نکنید بلکه سبک زندگیتان را تغییر دهید. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که به‌سلامت غذایی و حرکت فیزیکی فرزندتان توجه کنید. وعده‌های غذایی و میان وعده‌های سالم و مغذی تهیه کنید؛ زمانی را که فرزندتان صرف تماشای تلویزیون یا بازی‌های رایانه‌ای می‌کند، محدود کنید و به دنبال راه‌هایی برای گذراندن اوقات خوش و پرتکاپو باشید.
هرگز نوجوان خود را برای افزایش وزن، سرزنش و تهدید نکنید
هرگز کودکان و نوجوانان را به خاطر افزایش وزن یا نداشتن فعالیت‌های بدنی تهدید، تنبیه و سرزنش نکنید چراکه هرچه کودکان و نوجوانان در مورد وزن خود احساس بدتری داشته باشند، احتمال پرخوری یا اختلالات غذایی در آن‌ها بیشتر است.
از مشاور تغذیه کمک بگیرید
دقت کنید کاهش وزن در میان کودکان و نوجوانان می‌تواند در رشد آن‌ها اختلال ایجاد کند، بنابراین مهم است که به‌طور خصوصی با متخصص اطفال و یک متخصص تغذیه مشورت کنید. در مورد نگرانی‌های خاص در مورد الگوی رشد فرزندتان صحبت کنید و در مورد ایجاد تغییرات مثبت در عادات غذایی، از متخصص مربوطه پیشنهاد‌هایی را دریافت نماید. توجه داشته باشید که تغییرات کاهش وزن در کودکان و نوجوانان به‌آرامی اتفاق می‌افتد، بنابراین صبور باشید و به یاد داشته باشید که سلامتی بیش از کاهش وزن اهمیت دارد.
