عشق به سیدالشهدا(ع) با تار وپود جان همه شیعیان آمیخته است. این مجالس سوگ و عزایی که گوشه گوشه دنیا به پا می شود همه نشان از عشقی عمیق دارد که ریشه در تار وپود جان شیعه دارد. مظلومیت سرور و سالار شههیدان بر دشمنانش هم پوشیده نیست. آنچه مجالس عزای امام حسین(ع) را دلنشین تر می کند نوای گرم مداحان و پیرغلامان است. کسانی که یا حسین(ع) گویان مرغ دل را روانه صحن و سرای مولا می کنند.
آنچه در ادامه خواهید خواند مصاحبه خبرنگار سیناخبر با آقای جواد شیرین زاد یکی از پیرغلامان امام حسین(ع) در هیئت زنجیرزنان شهرضاست.
لطفا خودتان را معرفی کنید.
با سلام به ساحت مقدس امام زمان(عج) جواد شیرین زاد، متولد سال ۱۳۲۲ فرزند رمضان وکارمند بازنشسته اداره آموزش و پرورش هستم.
کجا متولد شدید؟
من متولد و ساکن شهرضا هستم.
ساکن کدام محله هستید؟
قبلا ساکن محله آقا جنب تکیه محله آقا بودم و الان چند سالی است که در خیابان شهید یزدانی ساکن هستم.
تحصیلاتتون چقدر است؟
تا ششم ابتدایی درس خواندم و ترک تحصیل کردم. بعد از ۲۰ سال وقتی به استخدام آموزش وپرورش در آمدم سیکل گرفتم و دوباره ۲۰ سال ترک تحصیل کردم و بعد شبانه دیپلم گرفتم.
چند فرزند دارید؟
دو تا دختر داشتم و ۲ تا پسر که یک دختر و یک پسرم تصادف و فوت کردند همسر اولم هم فوت کرد و تجدید فراش کردم.
پسرتون هم مداحی می کند؟
بله مجتبی هم از کودکی مداحی می کرد.
از چه سنی مداحی کردید؟
وقتی مردم از من می پرسند به شوخی می گویم من قبل از تولدم هم مداح بوده ام. اما حقیقت این است که در زمان کودکی من ۴ هیئت سقا، سینه زن، زنجیر زن و سنگ زن بیشتر در شهرضا نداشتیم. سابقه این ۴ هیئت سینه زن ۸۰۰سال، سنگ زن ۳۰۰سال، سقا ۲۰۰ سال و زنجیرزن صد و چهارده سال است. هیئت های سینه زن و سنگ زن نوحه خوانی نداشتند و هیئت های زنجیر زن و سقا چند مداح داشتند که هر وقت این هیئت ها به تکیه محله آقا می آمدند من خودم را به تکیه می رساندم و خیلی دوست داشتم تماشا کنم و بعد برای بچه های دیگر نوحه خوانی می کردم.درآن زمان ۴ ساله بودم. از سال ۱۳۳۵ یعنی از سن ۱۳ سالگی به طور جدی شروع به مداحی کردم.
از همان ابتدا در هیئت زنجیر زن مداحی کردید؟
من از سال ۱۳۳۲ به عنوان زنجیر زن به هیئت رفتم تا سال ۱۳۴۸ که به هیئت محله آقا رفتم و نوحه خوانی می کردم. در سال ۱۳۵۷ بعد از پیروزی انقلاب ۸ نفر هیئتی بودیم که کسی زیاد برای مداحی به هیئت زنجیر زن نمی رفت و قرعه به نام من افتاد.
سابقه زنجیرزنی و این شیوه عزاداری چیست؟
سال ۱۲۸۵ شش نفر از شهرضا به کربلا می روند و آنجا هیئت زنجیر زن می بینند و تصمیم می گیرند در شهرضا هیئت زنجیر زن راه بیندازند اما زنجیر نداشتند. آنها ترکه انار را به تکه های کوچک تقسیم و وسط آن را خالی کرده و دانه های زنجیر چوبی درست می کنند و با زنجیر چوبی عزاداری می کنند.سال دوم ۱۳ نفر و سال سوم ۲۶ نفر می شوند. سال سوم یک نفر از کربلا ۲۰ زنجیر آورده و به هیئت می دهد و این ۲۶ نفر به امامزاده شاهرضا(ع) رفته با فاصله دور حوض بزرگ وسط صحن می ایستند و عزاداری می کنند تا یک صف تشکیل شود. الان صبح عاشورا هیئت در صحن امامزاده شاهرضا(ع) جا نمی شود و جمعیت خیلی زیاد است.اول هم هیئت مداح نداشت و کربلایی علی فاتحی با بی سوادی نوحه را از حفظ می خواند و بعد هم پسرش مداح هیئت شد.
در زمان حکومت شاه چه مشکلاتی در راه عزاداری ها وجود داشت؟
خیلی ایراد نمی گرفتند ولی مجبور بودیم مجوز بگیریم. شهرضا تنها شهری است که تا دو روز بعد از شام عاشورا عزاداری ادامه می یابد و بیشتر به همان دو روز سختگیری می کردند. از سال ۱۳۴۲ باید از شهربانی مجوز می گرفتیم. به هیئتهای محفلی که به صورت هفتگی برنامه داشتند بیشتر سخت می گرفتند و هر هفته باید مجوز می گرفتند و می گفتند در خانه ها جمع نشوید با این که جمعیت هیئتی ها خیلی کم بود باز هم سخت می گرفتند و برای بازرسی می آمدند.
از مداحی امام حسین(ع) چه برکتی درزندگی خود احساس می کنید؟
همه چیز ما از امام حسین(ع) است همه روحانیون و مداحان این حرف را قبول دارند. شما الان از کجا من را می شناسید؟
از مداحی امام حسین(ع).
پدر من را در شهرضا کسی نمی شناسد به جز فامیل نزدیک. چرا من را می شناسند؟ به برکت مداحی امام حسین(ع). مداحی امام حسین(ع) را هم از دعای مادرم دارم. داستانش هم این است که دو برادر به نام های ملامحمد و ملا کریم از کرمانشاه به شهرضا آمده بودند و مداحی می کردند و دعا و روضه می خواندند. صدای ملا محمد بسیار دلنشین و سوزناک بود و عجیب اشک همه را در می آورد و مادرم هر جا صدای این ملا محمد را می شنید آرزو می کرد که من هم مداح باشم و دعایش هم مستجاب شد.
برای مداحان جوان چه توصیه ای دارید؟
من خودم کلاس مداحی نرفتم و به صورت سنتی مداحی کردم اما الان بهتراست به کلاس های مداحی بروند و اصول مداحی را یاد بگیرند. مداحی چند جنبه دارد در اصطلاح ما بعضی ها چلیده کارند و بعضی چسبیده کار.کسی هست که خانواده و پدرش دراین کاربوده اند به اصطلاح ما چلیده کاراست و کسی هم هیچ پیشینه ای دراین کار ندارد و می گوییم چسبیده به کاراست اما همه مداحان باید دعوتنامه امام حسین(ع) را داشته باشند تا در این راه موفق باشند. در جریان کربلا هم خیلی ها به عنوان یار امام حسین(ع) از مکه و مدینه به کربلا آمدند و شب عاشورا که امام حسین(ع) فرمودند هر کس می خواهد برود همه رفتند و بعضی مثل زهیر را امام دعوت به همراهی کرد و تا آخر ماندند و شهید شدند.
در مداحی هم هر کس دعوتنامه داشته باشد نوایش دلنشین تر و ماندگارتر خواهد بود.
درباره پیاده روی اربعین برایمان بگویید.
این برنامه پیاده روی از قدیم بوده وهیئتی از عراقی ها به نام انصارالحسین(ع) از نجف در حرم امام علی(ع) تجمع می کردند و به سمت کربلا راه می افتادند. الان برنامه همگانی شده و از ایران و سایر کشورها هم می روند. سال۴۲که امام خمینی (ره) را دستگیر وسپس آزاد کردند عده ای به دیدارشان در قم رفتیم. یکی از روحانیون از یکی از مراجع تقلید سوال کرد که من ۵۰ سال پیش که در نجف به دیدار شما آمدم شما بدون عینک نمی توانستید بخوانید اما الان که پیرتر شده اید بدون عینک می خوانید علت این کار برای من سوال شده است.
مرجع خواستند که از جواب این سوال بگذرند ولی با اصرار آن روحانی جواب دادند که اربعین قصد کربلا داشتیم که در یکی از ایستگاههای قطار عده ای از عراقیهای پیاده بدون هیچ تجهیزاتی به کربلا می رفتند من با خودم گفتم عزادار واقعی این ها هستند که بدون هیچ تکلفی به زیارت می روند همان جا مقداری از خاک راه آن عزاداران را به چشمم زدم و دیگر نیازی به عینک پیدا نکردم.
حرف آخر شما؟
اولین چیزی که مداحی می خواهد اخلاص است. متاسفانه بعضی جنبه های ظاهری و مادی کار را می بینند ولی مداح باید اخلاص و اعتقاد داشته باشد. سال اولی که در هیئت زنجیر زن خواندم چند روز بعد از عاشورا مقداری پول به عنوان حق الزحمه به من دادند که نپذیرفتم و افتخار می کنم که تا به حال پولی نگرفتم. ۷۰ سال یا حسین گفتم و نفروختم و این که صدای من به دلنشین مردم شده به خاطر همین است.
