به گزارش سیناخبر انسان‌های نیک‌اندیش و نوع دوست، در هر زمان بسته به نوع نیاز جامعه، بناهای خیری را ساخته‌اند و وقف عام کرده‌اند. چه بسیارند مساجد، کتابخانه‌ها، حمام‌ها، کاروانسراها و آب انبارهایی که نام واقفان خود را از قرن‌ها پیش بر جبین دارند، یکی از این کارهای خیر ساخت سقاخانه است.
سقاخانه، بنایی عمومی است که برای سیراب کردن مردم تشنه به منظور کسب ثواب اخروی احداث می‌شد. مشهورترین سقاخانه در ایران سقاخانه اسماعیل طلا در مشهد مقدس است که در دوره نادرشاه افشار بنا شده است.
انگیزه ساختن سقاخانه، علاوه بر حس نوع دوستی و خدمت به عموم، بیشتر جنبه مذهبی و آیینی داشته است. افرادی که به سقاخانه‌ها رفته و با آن ارتباط دارند، انسانهایی پایبند به مذهب و دارای باور و اعتقادی و حتی نوعی شیفتگی مذهبی دارند. آنان تنها به نوشیدن آب اکتفا نمیکنند، شمع روشن می‌کنند، ذکر میخوانند، واقعه کربلا و مصیبتهای بیشمار فرزندان پیامبر را از نظر میگذرانند، حتی دقایقی گریه می‌کنند، دخیل میبندند، پول میاندازند و نذر و نیازهای خود را بازگو می‌کنند و به این طریق ارادت و دوستداری خود را نسبت به ائمه اطهار به خصوص حضرت امام حسین(ع) ابراز میدارند.
از قرن‌ها پیش افراد خیراندیش و بلندهمت شهرضا به ساخت سقاخانه اقدام کرده‌اند
در این گزارش به قدیمی‌ترین سقاخانه‌های شهرضا می‌پردازیم. ۲ سقاخانه قدیمی در شهرضا وجود دارد که بنا بر گواهی اسناد موجود یکی بیش از سه قرن سابقه دارد و دیگری بیش از ۱۵۰ سال، نکته قابل توجه اینکه موقوفات در طول سالیان متمادی نه تنها از بین نرفته است بلکه پر رونق‌تر شده و منبع خیر و برکت برای مردم شده است.
ایران کشور کم آبی است و ایرانیان همیشه با دیو خشک‌سالی و بی آبی در ستیز بوده‌اند. نیاکان سخت‌کوش و اندیشمند ما با حفر قنات‌های طولانی، بلای کم آبی را چاره کرده‌اند و آب زلال را از فرسنگ‌ها راه به شهرها و مزارع خود کشانده‌اند و نام خود را به عنوان مخترعان قنات در جهان ثبت کرده‌اند. آنان همچنین با ساخت آب انبار می‌کوشیدند باران را در زمستان‌ها جمع‌آوری و ذخیره کنند و در فصول گرم سال از آن بهره برند.
از قرن‌ها پیش برخی از افراد خیراندیش و بلندهمت شهرضا به ساخت سقاخانه اقدام کرده‌اند تا هم سنت زیبای وقف را احیا کنند و هم رهگذران تشنه کام را به جرعه آبی میهمان کنند.
در شهرضا که در کنار کویر آرمیده است هم آب‌انبارهایی از گذشتگان بر جا مانده است و هم قنات‌هایی وجود دارد که برخی از آنها هنوز هم جاری هستند، در حقیقت شاهرگ حیات و مایه سرسبزی این شهر و دیارند.
از آن چه گفته شد معلوم می‌شود که آب، چه اندازه در چشم و دل ایرانیان ارج و قرب داشته است و به دست آوردن آن، چه اندازه هزینه‌بر بوده است، از این جاست که ارزش ساخت سقاخانه مشخص می‌شود.
از قرن‌ها پیش برخی از افراد خیراندیش و بلندهمت شهرضا به ساخت سقاخانه اقدام کرده‌اند تا هم سنت زیبای وقف را احیا کنند و هم رهگذران تشنه کام را به جرعه آبی مهمان کنند و آنان نیز بر امام تشنه لبان(ع) سلامی بفرستند و اجر و ثواب آن، بهره بانیان بنا شود.
سقاخانه میرمسیب ۳ قرن پیش در شهرضا ساخته شده است
قدیمی‌ترین سندی که به آن دست یافته‌ایم وقف‌نامه سقاخانه‌ای در بازار شهرضاست که بانی آن «میرمسیب» نامی بوده است و آن را در سال ۱۱۱۷ هجری قمری، یعنی بیش از سه قرن پیش ساخته است. اصل این وقف‌نامه اکنون در اداره اوقاف و امور خیریه شهرضاست.
جالب است بدانیم، واقف ۳ باب مغازه را وقف این سقاخانه کرده است تا متولیان موقوفه از اجاره بهای آن، کارگرانی را اجیر کنند تا آب از چاه بکشند و در سنگاب یا حوضچه آن بریزند و نیز برای تهیه دلو و ریسمان و مخارج تعمیرات سقاخانه هزینه کنند.
قدیمی‌ترین سندی که به آن دست یافته‌ایم وقف‌نامه سقاخانه‌ای در بازار شهرضاست که بانی آن «میرمسیب» نامی بوده است و آن را در سال ۱۱۱۷ هجری قمری، یعنی بیش از سه قرن پیش ساخته است.
در دهه‌های آغازین قرن حاضر این سقاخانه مجهز به موتور آبکش شد و امروزه به آب شهر وصل است و هنوز هم آباد و مایه خیر و برکت است.
در آخرین مرمت سقاخانه در سال ۱۳۸۸ هجری شمسی کاشی کاری زیبایی بر دیواره آن نصب شده که بر روی آن نوشته شده است: «این سقاخانه در سنه ۱۱۱۷ هجری قمری توسط آقای سید میرمسیب بنا شد».
سقاخانه حضرت ابوالفضل(ع)، سقاخانه‌ای پربرکت
قرآن کریم می‌فرماید: «مثل آنان که مال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، مثل دانه‌ای است که هفت خوشه برآورد و در هر خوشه‌ای صد دانه باشد خدا پاداش هر که را که بخواهد، چند برابر می‌کند.» (بقره/۲۹۱)
سقاخانه حضرت ابوالفضل(ع) شهرضا از مصادیق بارز این آیه است، سقاخانه کوچکی که در بازارچه آقا سیدعلی، محله علیا، خیابان انقلاب اسلامی، کوچه ۴۶ واقع است.
سقاخانه ابوالفضل یا سقاخانه حاج سیدفتح اله قریشی سقاخانه‌ای پربرکت در جای جای شهرضا از خیابان گرفته تا بیمارستان و مدرسه و ورزشگاه و کتابخانه و مسجد آبسردکن‌هایی می‌بینیم که بر روی بعضی از آنها این چنین آمده است «این آبسردکن از محل نذورات سقاخانه مرحوم حاج سید فتح اله قریشی خریداری و نصب شده است».
آب سردکنی که از نذورات سقاخانه ابوالفضل ایجاد شده است
واقف این بنا حاج سید علی فرزند سید رسول بوده و قدمت آن مربوط به ۱۵۰ سال قبل است. مردم محله به آن اعتقاد خاصی داشته و دارند. آنها نذورات خود را به متولیان سقاخانه می‌دادند و متولیان نیز در تابستان‌ها قالب‌های یخ را خریداری و در سنگاب سقاخانه می‌ریختند.
آنها نذورات خود را به متولیان سقاخانه می‌دادند و متولیان نیز در تابستان‌ها قالب‌های یخ را خریداری و در سنگاب سقاخانه می‌ریختند
حدود ۷۰ سال پیش نوه بانی به نام سید فتح اله قریشی تعمیرات اساسی در این سقاخانه انجام داد و آن را به آب تصفیه شهری متصل کرد. در سال ۱۳۵۸ شمسی سید مصطفی نوه سیدفتح اله باز هم آن را تعمیر کرد و به صورت کاملا بهداشتی در آورد و در آن آبسردکن تعبیه کرد.
نکته قابل ذکر درباره این سقاخانه آن است که حجم نذوراتی که به این سقاخانه می‌شود به حدی است که از محل آن تاکنون بیش از ۲۰۰ آب سردکن در اماکن مختلف شهر اعم از خیابان‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس، ورزشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و مساجد نصب شده است و این آمار مدام در حال افزایش است. در ضمن از محل نذورات مردمی، آب سردکن‌های خراب تعمیر و هزینه آب و برق بعضی از آنها پرداخت می‌شود.
این سقاخانه برای چندمین بار به تازگی بازسازی شده و به شکل جدید فعلی درآمده است.
سقاخانه؛ از گذشته‌های دور تا امروز
سقاخانه‌ها در گذر زمان، از بناهایی با کارکرد فیزیکی، یعنی آبرسانی به تشنگان، به سازه‌هایی با کاربرد معنوی تبدیل شدند. تصویر زنان و مردان ایستاده جلوی سقاخانه‌ها، در حالی‌که شمعی روشن کرده و به ذکر و دعا مشغول‌اند، نمایی آشنا در محله‌های قدیمی شهر در دوره‌های بعد به شمار می‌آمد. هنوز هم در برخی محله‌های شهرضا می‌توان از سقاخانه‌هایی نشان گرفت که کارکرد خود را حفظ کرده و در این شهر شلوغ پابرجای مانده‌اند.
طبق آمار دریافتی از اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان شهرضا، این شهرستان دارای ۴۵ سقاخانه وقفی ثبت شده است. این سقاخانه‌ها عموماً دارای وقفیات دیگری نیز هستند که به دلیل تامین آب و نگهداری سقاخانه‌ها از طرف بانی سقاخانه و یا افراد دیگر در نظر گرفته شده است.
در هر معبر و خیابانی که عبور می‌کنید تعداد چند دستگاه آب سردکن تعبیه شده و در این شهر هیچگاه کسانی که در خیابان تردد می‌کنند، تشنه نمی‌مانند
این تعداد سقاخانه جدای از آبسردکن‌های برقی است که عموما از طرف کسبه در کنار معابر نصب شده است. به این دلیل است که اگر شهرضا را به عنوان شهر سقاخانه‌های ایران بنامیم سخنی به گزاف نگفته‌ایم زیرا در هر معبر و خیابانی که عبور می‌کنید چند دستگاه آب سردکن تعبیه شده و در این شهر هیچگاه کسانی که در خیابان تردد می‌کنند، تشنه نمی‌مانند و تنها شهری که به جرات می‌توان گفت دارای چنین سیستم آبرسانی است، شهرضاست. اعتقادی که حتی باعث شده هیأتی مذهبی به همین نام در آن دائر شود. «هیأت سقا» یکی از بزرگترین هیأت‌های مذهبی این شهر است که برگرفته از سقایت حضرت عباس در صحرای کربلا است.
