حشره برنج یا شپشک برنج، با نام علمی سیتوفیلوس اوریزائه، آفت‌های ریزی می‌باشند که به برخی محصولات کشاورزی مانند برنج، گندم، غلات و … حمله می‌کنند و از این محصولات به عنوان غذای خود استفاده می‌کنند. این حشرات از نظر پزشکی خطرناک نیستند و موجب عفونت نمی‌شوند، ولی به مواد غذایی آسیب می‌رسانند.
یافتن این آفت‌ها در برنج مشکلاتی برای پاک کردن برنج و درست کردن برنج به وجود می‌آورد. اگر مقدار زیادی برنج خریداری نموده اید و به آن شپشک زده، نگران نباشید، با خواندن این مطلب می‌توانید روش‌هایی برای رفع شپشک برنج، پیشگیری از زدن این حشرات به برنج بیاموزید.
شپشک برنج چیست و چه شکلی دارد؟
شپشک برنج آفت ریزی است که اندازه آن‌ها ۲ تا ۳ میلی متر و رنگ آن‌ها قهوه‌ای مایل به سرخ تا سیاه است. لارو شپشک به رنگ سفید شیری است و پا ندارد. شپشک برنج می‌تواند پرواز کند و در تاریکی جذب نور می‌شود.
این شپشک‌ها به غلات و برنج حمله کرده و سوراخ‌های ریزی را در آن‌ها به وجود می‌آورند. شپشک بالغ با سرعت از جایی به جای دیگر پرواز می‌کند و حدود ۳۰ روز زنده می‌ماند. این حشره می‌تواند روزی ۴ تخم در مغز غلات می‌گذارد که لارو‌ها پس از ۳ روز از تخم‌ها خارج می‌شوند.
یک شپشک در طول عمرش می‌تواند ۳۰۰ تا ۴۰۰ تخم بگذارد. لارو ابتدا به شفیره و پس از ۵ تا ۱۶ روز به شپشک بالغ تبدیل می‌شوند. این شپشک‌ها موجب ایجاد عفونت یا انتقال بیماری نمی‌شوند و نیش نمی‌زند.
استفاده از تله‌های چسبناک
تله‌های چسبناک متنوعی در بازار وجود دارد. شپشک‌ها به علت اینکه جذب نور می‌شوند با ریختن برنج در سینی به اطراف پراکنده خواهند شد بنابراین در اطراف ظرف تله‌های چسبناک قرار دهید تا زمان فرار شپشک‌ها، آن‌ها به تله بچسبند و نتوانند خود را از تله رها کنند، چون این آفت ها، زیاد قوی نیستند که خودشان را از نوار جدا کنند بنابراین با چسبیدن به نوار‌ها می‌میرند.
استفاده از آب جوش
برای از بین بردن شپشک برنج در خانه می‌توانید آب جوش روی برنج بریزید، زیرا آب جوش شپشک و تخم‌های آن‌ها را می‌کشد. پس از مردن شپشک‌ها، آن‌ها در سطح آب شناور می‌شوند و خیلی راحت می‌توانید ب آن‌ها را جدا کنید. با حرارت دادن برنج هم می‌توانید شپشک‌ها و تخم‌های شان را بکشید.
قرار دادن برنج در فریزر
برای از بین بردن شپشک برنج و تخم‌های آن، برنج چهار روز در فریزر بگذارید و پس از چند روز آن را در بیاورید و بسته بندی کنید.
استفاده از برگ بو یا چریش
یکی از بهترین راه‌ها برای از بین بردن شپشک برنج، قرار دادن برگ بو و برگ چریش در برنج است که حشرات را از برنج دور می‌کند.
استفاده از میخک
برای دور کردن شپشک‌ها از برنج، کمی میخک درون ظرف برنج بگذارید تا حشرات از بین بروند و از ورود آن‌ها به ظرف جلوگیری شود. گذاشتن کمی میخک در قفسه‌های نگه داری غذا یا آشپزخانه اجازه ورود شپشک را نمی‌دهد.
استفاده از جعبه کبریت
برای از بین بردن شپشک برنج از یک جعبه کبریت داخل برنج بگذارید. گوگرد کبریت‌ها حشرات را فراری می‌دهد، زیرا این حشرات از گوگرد متنفر هستند.
گذاشتن برنج در آفتاب
اگر برنج تان شپشک زده برنج را زیر نور آفتاب بگذارید، زیرا تابش آفتاب سبب دور شدن این حشرات می‌شود. برنج شپشک زده را روی یک پارچه تمیز زیر نور آفتاب پهن کنید. شپشک آفتاب را دوست ندارد و دنبال جای تاریک و مرطوب است بنابراین آفتاب سبب دور شدن شپشک می‌شود.
استفاده از قرص سیر یا قرص ضد بید
یکی از روش‌های از بین بردن حشره برنج استفاده از قرص سیر یا ضد بید است. این قرص را از داروخانه‌ها و عطاری‌ها تهیه کنید و درون برنج قرار دهید.
استفاده از قرص برنج ممنوع
قرص برنج یا فسفید آلومینیوم که بسیار سمی و کشنده است، قابلیت تصعید شدن دارد و موجب از بین رفتن شپشک برنج می‌شود. بهتر است از روش‌های امن‌تر برای پیشگیری از حشره زدن برنج استفاده کنید و از این روش خطرناک استفاده نکنید. عرضه و فروش قرص برنج در تمام داروخانه‌ها و سم فروشی‌های ممنوع اعلام شده است.
عوض کردن گونی برنج
شپشک روی گونی برنج تخم گذاری می‌کند بنابراین پس از نابودی حشرات دوباره برنج را در گونی قبلی نریزید، زیرا دوباره ممکن است در آن حشره رشد کند.
استفاده از سایر روش‌ها
برای از بین بردن حشره برنج می‌توانید درون ظرف برنج سنگ نمک، زنجبیل، سیر یا زرد چوبه قرار دهید.
پیشگیری از شپشک برنج
برنج را در محلی خشک و خنک نگه داری کنید، زیرا شپشک برای رشد و تولیدمثل به مکان تاریک، گرم و مرطوب نیاز دارد.
برنج را در یک قفسه که با زمین ۲۰ سانتی متر فاصله دارد، طوری قرار دهید که هوا در آن جریان داشته باشد.
گونی برنج را به دیوار تکیه ندهید، زیرا این گونه هوا در آن جریان نخواهد داشت.
گونی‌های برنج را روی پالت‌های پلاستیکی قرار دهید.
تعداد زیادی گونی برنج را روی هم نگذارید، زیرا گرما موجب رشد حشرات می‌شود.
برنج را در جای مرطوب و در آشپزخانه و اتاق‌هایی که در آن درب حمام قرار دارند، نگذارید.
برنج را باید در جایی نگه داری کنید که در ساعاتی از روز نور کافی خورشید در آن بتابد، اما برنج نباید در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرد.
گونی‌های برنج را در معرض باد مستقیم کولر قرار ندهید، زیرا باد موجب خورد شدن دانه‌های برنج هنگام پخت می‌شود.
احتمال رشد حشرات در برنج‌های کهنه بیش از برنج تازه است بنابراین بهتر است برنج‌های تازه که برای آخرین سال زراعی هستند را بخرید.
مکان‌های نگه داری برنج را هر سال بشویید و با حشره کش سم پاشی و ضد عفونی کنید. بعد از سم پاشی یک تا دو روز از انبار نباید استفاده شود.
حشره برنج نسبت به بوی سیر حساس است پس چند بوته سیر در لابه لای برنج قرار دهید.
هنگام خرید برنج دقت کنید که برنج شپشک نداشته باشد.
شپشک برنج هنگامی به وجود می‌آید که از برنج معمولا تا مدت‌ها استفاده نشود پس برنج را در اندازهٔ کم بخرید.
برنج را در ظرف‌های فلزی، شیشه‌ای یا پلاستیکی دردار نگهداری کنید.
فلفل چیلی خشک شپشک را دفع می‌کند، می‌توانید چیلی را درون پارچه یا پوشش نازکی قرار داده و در ظرف برنج بگذارید.
