هر چند حدود یک ماه از تابستان گذشته، اما هنوز یکی از رایج‌ترین دغدغه‌های والدین، ثبت‌نام فرزندان‌شان در کلاس‌های تابستانی است. پدر و مادر‌ها با این تصمیم می‌خواهند که فرزندشان برای اوقات‌فراغتش به شیوه پربارتری برنامه‌ریزی و از آن استفاده کند. حالا که تب تبلیغات این کلاس‌های فوق‌برنامه در کوچه و خیابان‌ها و همچنین فضای‌مجازی بالا گرفته، مهم است که پدر و مادر‌ها با مهم‌ترین نکاتی که باید در این مسیر مورد توجه قرار دهند، آشنا شوند.
یک کلاس تابستانی به اندازه یک کلاس درسی از اهمیت برخوردار است، زیرا اگر در انتخاب کلاس‌های تابستانی دقت شود، سبب پرورش خلاقیت و استعداد‌های کودکان و نوجوانان خواهد شد و انرژی و انگیزه کافی برای ادامه دادن مسیر تحصیلی در آن‌ها، بیشتر می‌شود پس نباید ثبت نام فرزندان در کلاس‌های تابستانی در اوقات فراغت را بی‌اهمیت بپنداریم. در ادامه یک روان‌شناس از باید و نباید‌های ثبت‌نام در کلاس‌های تابستانی می‌گوید، در این گفت‌وگو ویژگی‌های یک کلاس فوق برنامه خوب و فهرستی از کلاس‌هایی که برای پر کردن اوقات‌فراغت کودکتان، باید مورد توجه و تامل قرار بگیرد را مطرح کردیم. با ما همراه باشید.
در ادامه می‌خواهیم به رایج‌ترین سوالات والدین درباره اصول ثبت‌نام کودکان در کلاس‌های تابستانی، این که از چه سنی این کار توصیه می‌شود؟ اهمیت توجه به این مسئله چیست؟ و والدین باید به علاقه کودک هم توجه کنند یا نه؟ پاسخ دهیم.
ضرورت افزایش شادابی و نشاط کودکان
یکی از نیاز‌های اساسی کودکان به ویژه دانش‌آموزان توجه به مسئله و مقوله زمان‌های معین برای استراحت و اوقات‌فراغت است. توجه و رعایت دقیق به رفع این نیاز حیاتی کمک شایان توجهی به استراحت و آرامش‌دادن به قوای ذهنی و جسمی دانش‌آموزان می‌کند. استفاده بهینه از این فرصت، شرایطی را برای فراگیران پس از برخورداری مناسب از اوقات فراغت ایجاد می‌کند تا با شادابی و نشاط بیشتر فرایند و روند آموزش را دنبال کنند. خمودگی و کسالت ذهنی و جسمی به کنار می‌رود و سپس با نشاط اخذ شده ناشی از استراحت استاندارد، دانش‌آموز آماده حضور در پایه و مقاطع بالاتر می‌شود.
نیازسنجی تحصیلی دانش‌آموز
در سال‌های اخیر با توجه به شرایط‌عمومی پیش آمده ناشی از شیوع بیماری کرونا و انتقال آموزش از فضای‌حقیقی به فضای‌مجازی، همچنین کاهش ساعات آموزش و … موجب شدند آموزش‌های رسمی آن چنان که باید و شاید در استاندارد‌های لازم ارائه نشوند؛ بنابراین لازم است که والدین در فرصت تابستان پیش رو ابتدا به نیازسنجی درس‌هایی که دانش‌آموزان طی شرایط اخیر از آموزش مناسبی برخوردار نبوده‌اند، بپردازند. به‌ویژه درس‌های پایه‌ای همچون املا، ریاضیات، علوم‌تجربی، زبان و ادبیات فارسی که در اولویت‌های اول و آموزش‌های پایه هستند.
توجه به علاقه، استعداد و انگیزه‌درونی
شرکت کردن کودکان در کلاس‌های تابستانی باید بهینه و براساس علاقه، استعداد و انگیزه درونی آن‌ها باشد، تصور کنید والدینی کودک‌شان را به زور و از روی علاقه شخصی خود به شرکت در کلاس خاصی مجبور کنند، در این حالت کودک باید به اجبار درس‌هایی را بیاموزد که برای یادگیری آن‌ها هیچ انگیزه‌ای ندارد و لذتی نمی‌برد، این موضوع سبب می‌شود کودک هم از نظر روانی و یادگیری دچار خستگی شود و هم انگیزه‌اش برای یادگیری موضوعات مورد علاقه خود از بین برود، حال آن‌که آن‌ها مجبورند برای خوشحال کردن والدین‌شان در کلاسی که به رغم میل‌شان است، شرکت کنند. عموماً یادگیری و ادامه دادن کلاس‌هایی که با زور و اجبار از سوی والدین به کودکان تحمیل می‌شود ادامه دار نخواهد بود یا با فشار والدین در آینده به پایان می‌رسد که همین موضوع منجر می‌شود فرد در بزرگ سالی انسانی کارآفرین و خلاق نباشد، البته گاه کودکانی هستند که در آینده در آن حوزه مد نظرموفقیت کسب می‌کنند و تا مراتب بالا آن را ادامه هم می‌دهند، اما در جایگاهی می‌رسند که موفقیت درونی و خلاقیتی ندارند چرا که همیشه برای آن‌ها تصمیم‌گیری شده است.
برنامه‌ریزی برای اوقات‌فراغت کودک از ۵ سالگی
والدین از ۶ تا ۷ سالگی و بعضا از ۵ سالگی کودک‌شان می‌توانند با مشورت فرزند، فهرستی از تمام فعالیت‌ها و کلاس‌های مورد علاقه آن‌ها تهیه کنند و به ترتیب اولویت‌بندی براساس علاقه و استعداد برای کودک خود برنامه‌ریزی کنند، این کار مشترک باعث می‌شود کودک احساس کند که والدین به نظرات آن‌ها اهمیت می‌دهند.
ثبت‌نام در کلاس‌های ورزشی به ویژه گروهی
بیشتر کودکان به شرکت در کلاس‌های ورزشی گروهی مانند شنا، ژیمناستیک و … علاقه دارند. برای جلوگیری از خستگی ناشی از فشردگی حضور در کلاس‌های درسی و همچنین به دلیل سبک‌زندگی در خانه‌هایی با فضای محدود آپارتمان و در نهایت محدود شدن فعالیت‌های جسمی و بدنی کودکان، بهتر است متناسب با نیاز‌های جسمی دانش‌آموزان، ثبت‌نام در برخی کلاس‌های ورزشی هم انجام شود، اما باید در نظر داشت حضور در این کلاس‌ها بیشتر با هدف ایجاد روحیه شادابی و رفع ملال و خستگی انجام شود نه آن‌که تمام فرصت استراحت و آرامش تابستانه دانش‌آموز از کلاسی به حضور در کلاس دیگر منجر شود.
ویژگی‌های یک کلاس‌تابستانی درست و حسابی
واضح است که حتی اگر پدر و مادری بعد از استعدادیابی فرزندشان و توجه به همه نکات مطرح شده، فرزندشان را در کلاسی ثبت نام کنند که ویژگی یا محیط آموزشی مناسب برای یادگیری را نداشته باشد، همه زحماتشان بی‌فایده خواهد شد. از آن بدتر، ممکن است که بچه راجع به پرورش آن استعداد هم زده شود و دیگر انگیزه‌ای برای نشان دادن خودش و پیشرفت در آن حوزه ورزشی، هنری یا … نداشته باشد، اما نکاتی مهم که برای ثبت‌نام کودکان و نوجوانان در کلاس‌های تابستانی باید مورد توجه والدین قرار بگیرد، عبارتند از:
باید در برگزاری نظم داشته باشند
آموزشگاهی که به برگزاری کلاس‌های تابستانی اقدام می‌کند، باید در برگزاری کلاس‌ها نظم داشته باشد. بی‌نظمی و تعطیلی‌های بی مورد در برگزاری کلاس‌ها، سبب می‌شود این کلاس‌ها در نزد کودکان یا نوجوانان کم اهمیت جلوه داده شود و بازدهی بسیار پایینی داشته باشد.
محیط مناسب داشته باشند
هنگام ثبت‌نام فرزندتان در کلاس‌های تابستانی دقت کنید که موسسه برگزار کننده، فضا و امکانات لازم را برای برگزاری آن کلاس در اختیار داشته باشد، زیرا گاهی برخی موسسات برای به دست آوردن سود بیشتر، کلاس‌هایی برگزار می‌کنند که فضای کافی برای برگزاری آن ندارند و همین مسئله بر روان کودک، تاثیر منفی خواهد گذاشت.
از استادان شایسته برای تدریس استفاده شود
فرزند خود را در کلاسی ثبت نام کنید که استادان آن مدارک معتبر در زمینه تدریس آن کلاس داشته باشند. مثلا اگر فرزند شما قصد رفتن به کلاس هنری را دارد، باید استاد او تجربه و مدارک لازم را در زمینه تدریس هنر مربوط، داشته باشد وگرنه فقط زمان او را با سرعت در این کلاس، هدر داده‌اید و حتی ممکن است بعضی مباحث غیر ضروری یا اشتباه را یاد بگیرد.
کلاس‌های تابستانی باید محتوای مفیدی داشته باشد
یک کلاس تابستانی خوب باید محتوای مفیدی هم داشته باشد. فرزند خود را در کلاسی ثبت نام نکنید که هیچ محتوای علمی، فرهنگی یا ورزشی نداشته باشد. حتما قبل از ثبت‌نام، به نام استاد یا نام دوره اکتفا نکنید و از مربی کلاس درباره محتوا‌هایی که قرار است در این دوره آموزشی به شاگردانش یاد بدهد، سوال کنید تا در جریان قرار بگیرید.
چه کلاسی؟ برای چه کودکانی؟
یکی از رایج‌ترین سوالات والدین برای پر کردن اوقات فراغت کودک‌شان با کلاس‌های تابستانی این است که از کجا بفهمیم باید فرزندمان را در چه کلاسی ثبت نام کنیم و او چه استعدادی دارد؟ در پاسخ باید گفت که کلاس‌های تابستانی بسیار متنوع هستند، مانند کلاس‌های ورزشی، هنری و آموزشی. برای فهمیدن استعداد کودک خود، در قدم اول باید به رفتار و کارهایش دقت کنید. آیا او به کشیدن نقاشی علاقه دارد؟ آیا ورزش را بیش از حد دوست دارد؟ آیا به خواندن و نوشتن و یادگیری علاقه‌مند است یا گوش دادن و نواختن موسیقی را دوست دارد؟ توجه کنید که اگر کودک در زمینه‌ای که بدان علاقه‌مند است، آموزش ببیند موفق‌تر خواهد شد. همچنین بسیاری از تست‌های روان شناسی وجود دارد که حتی در سنین پایین موجب بروز استعداد‌های کودک می‌شود و والدین می‌توانند بفهمند که فرزندشان چه توانایی و استعدادی دارد.
تقسیم‌بندی کلاس‌های تابستانی به ۴ دسته
همان‌طور که گفته شد، مهم‌ترین عامل در انتخاب یک کلاس تابستانی برای فرزندمان باید علاقه او باشد. پس بهترین کار این است که ابتدا انتخاب را به عهده او بگذاریم. از او درباره علایق یا کار‌هایی که دوست دارد، سوال کنیم، اما از کودکانی که سن کمی دارند نمی‌توان انتظار داشت که خودشان اعلام کنند که عاشق چه چیزی هستند بنابراین در این باره والدین، بهترین افراد برای تشخیص علایق فرزند خود هستند، به این شرط که در این زمینه دید بازی داشته باشند و چشمشان را روی واکنش‌های فرزند خود نبندند. به طور کلی، کلاس‌های تابستانی را می‌توان به این دسته‌ها تقسیم کرد: ۱- ورزشی، ۲- هنری، ۳- رایانه‌ای و ۴-درسی.
کلاس‌های ورزشی برای فعال‌ها
تابستان فرصت بسیار خوبی است تا کودکان و نوجوانان به یادگیری رشته ورزشی به صورت تخصصی بپردازند. به طور کلی، کودکانی که پرانرژی‌تر هستند، به ورزش یا تماشای آن از تلویزیون علاقه نشان می‌دهند، در کارهایشان معمولا کلی‌نگر هستند و … شرکت در کلاس‌های ورزشی برایشان مفید خواهد بود. البته بر اساس روحیه تلاش، جاه‌طلبی و … نوع کلاس ورزشی بین رشته‌هایی مثل تکواندو، جودو، کشتی و … با فوتبال یا شطرنج و … باید انتخاب شود. همچنین باید به فیزیک بدنی کودک هم برای انتخاب رشته ورزشی توجه کرد، مثلا قدبلند‌ها برای فعالیت در والیبال و بسکتبال مناسب‌تر هستند. در این بین، انواع کلاس تابستانی ورزشی عبارتند از: بسکتبال، والیبال، هندبال، فوتبال، فوتسال، پینگ‌پنگ، بدمینتون، تنیس، صخره‌نوردی، کوهنوردی، پارکور، ژیمناستیک، شطرنج، شنا، کاراته، تکواندو، ووشو، کونگ‌فو، جودو، بوکس، کشتی، دفاع شخصی، آمادگی‌جسمانی، وزنه‌برداری، بدن سازی و پرورش اندام، دوچرخه‌سواری، اسکیت و ….
کلاس‌های هنری برای باسلیقه‌ها
هنر بی پایان است و تمام مشاغل به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به هنر مربوط می‌شوند. شما هم می‌توانید با توجه به علاقه فرزند خود به هنر او را در کلاس هنری ثبت‌نام کنید. کودکانی که با حوصله‌تر هستند، در انجام کارهایشان سلیقه به خرج می‌دهند، برای گرفتن هر تصمیمی به جزئیات توجه دارند، احساسات در آن‌ها و رفتارهایشان پررنگ‌تر است و …، ثبت‌نام‌شان در کلاس‌های هنری توصیه می‌شود. البته برای انتخاب کلاس‌های هنری، میزان تعامل و قوی بودن ارتباطات اجتماعی کودک هم مهم است چراکه بعضی رشته‌های هنری مانند بازیگری نیاز به برقراری ارتباط موثرتر با دیگران دارد. انواع کلاس تابستانی در زمینه هنر عبارتند از: نقاشی رنگ روغن، نقاشی سیاه قلم، مجسمه‌سازی، عروسک سازی، خوش نویسی، کاریکاتور، سفالگری، قلم زنی، معرق، منبت، تئاتر، بازیگری، موسیقی، عکاسی، فیلم برداری و ….
کلاس‌های رایانه‌ای برای کنجکاو‌ها
امروزه کسی که علم کامپیوتر ندارد، بی‌سواد محسوب می‌شود بنابراین فرزندان‌مان باید از کودکی کامپیوتر را بیاموزند. فصل تابستان فرصت خوبی برای فراگیری کامپیوتر است. ثبت نام در کلاس‌های رایانه‌ای برای کودکانی که در حوزه‌های مختلف کنجکاوتر هستند، ساعات زیادی از روز را به بازی و کار با گوشی یا کامپیوتر مشغول می‌شوند، ذهن بازتری دارند، به برنامه‌ریزی برای انجام کارهایشان اهمیت می‌دهند و … توصیه می‌شود. کلاس‌های عمومی در زمینه رایانه عبارتند از: دوره‌های ICDL برای یادگیری کلی کار با کامپیوتر و نرم افزار‌ها و اینترنت، دوره‌های پیشرفته ICDL، فتوشاپ و دیگر برنامه‌های گرافیکی، تایپ سریع، دوره‌های مقدماتی برنامه‌نویسی و ….
کلاس‌های درسی در صورت نیاز
گاهی فرزند ما در یک درس ضعیف است بنابراین ما می‌توانیم در فصل تابستان برای تقویت درسی وی، او را در کلاس‌های درسی خاصی بنا به ضرورت و نیاز، ثبت‌نام کنیم. توجه داشته باشید که اگر او در درس به خصوصی مشکل ندارد، از افراط در آموزش وی اجتناب کنید. درباره ثبت‌نام فرزند در کلاس زبان انگلیسی هم باید گفت که سبب موفقیت فرزندان در دروس زبان مدرسه می‌شود و به آینده تحصیلی و کاری او کمک می‌کند.
اشتباه رایج والدین در این ماجرا
نکته پایانی این‌که کلاس‌های تابستانی یک فرصت مغتنم برای شناخت سلایق، مهارت‌ها و استعداد کودکان و نوجوانان است. پس به علاقه فرزند خود در انتخاب کلاس‌های تابستانی توجه کنید. نادیده گرفتن علایق کودک و اجبار او برای رفتن به کلاسی که خود صلاح می‌دانیم، دلزدگی او را از آموزش سبب می‌شود. اگر اصرار به ثبت نام فرزندتان در یک کلاس آموزشی دارید، در کنار آن به کودک یا نوجوان فرصت دهید تا به انتخاب خود به یک کلاس تفریحی برود.
به اجبار فرزند خود را به کلاس‌های تابستانی نفرستید، زیرا دانش‌آموز باید در اثر احساس نیاز خودش به این کلاس‌ها برود و فقط با گفتن جملاتی مانند «بهتر نیست برای اوقات فراغت ات برنامه ریزی کنی؟» و به حالت پیشنهاد فرزندتان را به این کار ترغیب کنید. تابستان یک فرصت استراحت برای کودک است و او در این فصل نباید از روال زندگی مفید خارج شود و خواب‌اش به هم بریزد. کودک خود را در برنامه‌ریزی‌های تابستانی شرکت دهید و با تعامل با کودک، کلاس‌ها و برنامه‌ها را انتخاب کنید. در ضمن، تمام ساعت‌های روز فرزندتان را با انواع کلاس‌های تابستانی پر نکنید چراکه کلاس‌های زیاد موجب کاهش بازدهی آن‌ها می‌شود و حس خشم و انتقام‌جویی را در بچه برای یادگیری ایجاد می‌کند.
