مصرف دارو در ایران بالاتر از استاندارد‌های جهانی است، به طوری که تحقیقات انجام شده درباره مصرف خودسرانه دارو در کشور نشان می‌دهد، ۱۰ تا ۱۵ درصد دارو‌ها در ایران بدون مشورت با پزشک مصرف می‌شوند که در این بین، دارو‌های مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها بیشترین میزان مصرف خودسرانه را تشکیل می‌دهند. از عوارض این پدیده می‌توان به بستری شدن ۱۰ تا ۲۰ درصد از بیماران در مراکز درمانی به علت عوارض دارویی اشاره کرد.
تصور اشتباه نگهداری دارو‌ها در منزل برای روز مبادا بسیار خطرناک و نادرست است و شاهد هستیم که در خیلی از منازل جمع آوری و انبار دارو‌ها در قفسه یا جعبه‌های دارویی در آشپزخانه یا یخچال صورت می‌گیرد، در حالی که این نوع نگهداری موجب فاسد شدن دارو و مسمومیت می‌شود.
داروخانه‌ها بر اساس دستور سازمان غذا و دارو مجوز دریافت دارو‌های مرجوعی را ندارند. چرا که هر دارویی نیاز به دما و مکان نگهداری خاص دارد و در صورت پذیرفتن داروی مرجوعی امکان مسمومیت نیز بیش از این شرایط می‌شود؛ بنابراین انباشت دارو در منزل امری بسیار اشتباه است که در بسیاری از خانواده‌های ایرانی رواج دارد.
به همین دلیل باید در این زمینه اطلاع رسانی شود و مردم از عواقب و خطرات این پدیده آگاه شوند. چراکه نگهداری انواع قرص و کپسول در یخچال به دلیل رطوبت بالایی که در آن وجود دارد، موجب زودتر فاسد شدن این دارو‌ها می‌شود.
اکنون زمان مناسبی است تا در هر منزلی، به قفسه یا جعبه دارویی منزل سری بزنیم و به آن سر و سامان دهیم. گرچه دارو‌ها نقش موثری در درمان بسیاری از بیماری‌ها دارند، ولی زمانی که دیگر نیازی به آن‌ها نباشد ضروری است که برای جلوگیری از خطرات احتمالی، دارو‌ها را به شکل مناسبی دور بریزیم.
تعداد دارو‌هایی که باید در یخچال نگهداری شوند، اندک است
دکتر بهنام کرمی، داروساز در این زمینه گفت: در برخی از کشور‌ها روند مشخصی برای بازگرداندن دارو وجود دارد. ولی از آنجا که در کشور ما هنوز این سیستم برقرار نشده، به مردم توصیه می‌شود فهرستی از دارو‌هایی که مرتب مصرف می‌کنند و در منزل موجود است، هنگام مراجعه به پزشک همراه داشته باشید تا از تجویز مجدد آن خودداری شود.
وی افزود: لازم است افراد نحوه نگهداری صحیح دارو‌ها را بدانند و مطابق آن عمل کنند. تعداد دارو‌هایی که باید در یخچال نگهداری شوند، اندک است و باید هنگام دریافت دارو از داروساز نحوه نگهداری آن را پرسید.
کرمی اظهار داشت: نگهداری دارو‌ها در یخچال دمای ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد فقط برای دارو‌هایی که یخچالی هستند، ضروری است. چون یخچال مانند حمام دارای رطوبت است و باعث می‌شود دارو زودتر از رسیدن تاریخ انقضا و بسته‌بندی خراب شود.
وی تاکید کرد: اگر داروی مورد نظر جزو لیست دارو‌های قابل دور ریختن در زباله باشد، دارو‌ها را بدون خرد کردن، از بسته‌بندی اصلی خارج و با مواد ناخوشایندی مانند تفاله چای مخلوط کنید. مخلوط را در کیسه پلاستیکی در بسته قرار دهید و سپس داخل سطل زباله بیندازید.
به گفته این داروساز، شربت متادون که برای درمان نگهدارنده اعتیاد به مواد مخدر توسط پزشک تجویز می‌شود، بسیار خطرناک است و به هیچ عنوان نباید این دارو را در یخچال و در دسترس کودکان و یا در ظروف مخصوص فرآورده‌های خوراکی و نوشیدنی مثل بطری نوشابه نگهداری کرد. چون به اشتباه ممکن است خورده شود و باعث مرگ شود. پس برای انهدام آن باید آن را در فاضلاب ریخت و بطری را پس از آب‌کشی دور انداخت.
کرمی افزود: قبل از دور انداختن بطری خالی دارو، دستور مصرف روی آن را برای جلوگیری از مصرف نابجا مخدوش کنید، تعداد کمی از دارو‌ها هستند که ممکن است خطرناک باشند یا با مصرف تنها یک دوز در فردی که دارو به او تعلق ندارد، کشنده باشند. برای جلوگیری از مصرف این مواد توسط کودکان، حیوانات خانگی یا دیگر افراد، به محض اینکه دیگر مورد نیاز نباشند، باید سریع از طریق فاضلاب دور ریخته شوند.
دارو‌های خود را به دوستانتان ندهید
این داروساز در ادامه به این نکته تاکید کرد که دارو‌های خود را به دوستانتان ندهید. چرا که پزشک بر اساس سابقه بیماری دارو را برای شما تجویز کرده است و ممکن است برای فرد دیگر خطرناک باشد، در داخل اسپری دارو‌های استنشاقی که جهت درمان بیماری‌هایی مانند آسم و بیماری انسدادی ریوی موجودند، موادی به نام پروپلانت وجود دارد. این مواد گاز‌های بی اثری مانند کلرو فلوروکربن هستند که به عنوان حامل دارو محسوب می‌شوند و آزاد سازی آن‌ها منجر به صدمه لایه ازون خواهد شد، باید آن‌ها را سوزاند.
کرمی ادامه داد: سرنگ و دستکش استریل هم تاریخ انقضای مصرف دارند. همچنین از مصرف پماد‌ها و کرم‌هایی که قوام خود را از دست داده اند و سفت یا آبکی شده اند هم بپرهیزید و آن‌ها را دور بریزید. هرگز دارویی را در جعبه داروی دیگری نگهداری نکنید. چرا که این امر منجر به مسمومیت دارویی می‌شود.
وی اظهار داشت: دارو‌ها باید در بسته بندی و ظرف اصلی خود نگهداری شوند. خارج کردن آن‌ها از ظروف و تقسیم در پاکت‌های کاغذی یا پلاستیکی فساد آن‌ها را تسریع می‌کند. در مورد قرص‌ها و کپسول‌هایی که پس از شمارش، بسته بندی و تحویل داده می‌شوند، در صورت وجود رطوبت گیر و محکم بودن درِ ظرف، ملاک نگهداری تا تاریخ انقضا دارو است.
