شب یلدا یکی از شب‌های مهم و خاطره‌انگیز برای ما ایرانی هاست. به همین دلیل دورهمی و کنار خانواده بودن در این شب برای ما بسیار پر اهمیت است. اما فارغ از رسم و رسومات و دورهمی‌ها و سفره‌های رنگین، بسیاری از افراد در این شب هیچ اهمیتی به خورد و خوراک و تغذیه شان نمی‌دهند و انواع خوراکی‌ها را بدون در نظر گرفتن طبع و کالری آن مصرف می‌کنند، در صورتی که باید در شب یلدا برخی نکات تغذیه‌ای را رعایت کرد که این شب خاطره‌انگیز برایتان تلخ نشود. در این گزارش برایتان نکاتی را خواهیم گفت که با رعایت آن در اولین شب زمستان و همه شب‌ها و روزهای آن سلامتی همراه‌تان باشد و خدایی نکرده دچار بیماری نشوید.
حساب و کتاب خوراکی‌هایی که میل می‌کنید، را داشته باشید
در شب چله که برای صله ارحام و دورهمی و جمع خانوادگی و طبق رسومات قدیمی دور هم جمع می‌شوید حواستان باشد و حساب و کتاب خوارکی‌هایی که میل می‌کنید و طبع غذاها و مزاج خود را هم داشته باشید. افرادی که مزاج گرم دارند، می‌توانند از خنکی‌جات استفاده کنند، اما باید حواسشان باشد در مصرف گرمی‌جات زیاده روی نکنند، تا خدایی نکرده دچار غلبه حرارت، خارش و تحریک پوست، سوزش مقعد، تلخی دهان، سردرد و بی‌خوابی شبانه نشوند.
افرادی هم که مزاج سرد دارند باید حواسشان باشد در مصرف سردی‌جات مانند هندانه، انار ترش، پرتقال و. . زیاده روی نکنند تا خدایی نکرده دچار اسهال و بیرون روی و رفلاکس نشوند.
برای شب چله هندوانه بخوریم؟
بر خلاف عادت مرسوم، در علم طب سنتی توصیه شده است که هندوانه میوه مناسبی برای فصول سرد سال نیست، اما هندوانه گل سر سبد سفره یلدایی ماست و اگر نباشد فکر می‌کنیم یلدایمان، یلدا نشده است. پس برای اینکه در این شب گرفتار دل درد و دل پیچه نشوید، در مصرف هندوانه زیاده روی نکنید، هندوانه اثر سردی و تری دارد، اما می‌توان با مصرف آجیل‌های شور یا تنقلات شیرین، که طبیعت گرم دارند، اثر سردی آن را کاهش داد. پس توصیه می‌شود، هندوانه را خیلی کم، در ابتدای میهمانی و پیش از غذا بخورید.
مصرف پرتقال در شب یلدا؛ خوب است یا بد؟
معمولا در شب یلدا میزبان تدارک بلند و بالایی می‌بیند و علاوه بر خوراکی ها و میوه هایی که برای شب چله در نظر گرفته است، برای شام هم منوهای رنگارنگی می‌چیند. یکی از میوه های زمستانی پرتقال است اما مصرف آن پس از شام، می‌تواند موجب نفخ (گاهی شدید) شود؛ پس سعی کنید بین خوردن شام و میوه یکی را انتخاب کنید، اما اگر در این شب شام خوردید، به خوردن یک یا دو عدد میوه مانند سیب شیرین یا انار شیرین بسنده کنید. آن هم نیم تا یک ساعت پس از شام.
در شب یلدا انار بخوریم یا نخوریم؟
انار شیرین آبدار، در نخستین شب زمستان میوه مناسبی است، اما انار ترش، به ویژه برای افراد میانسال و یا لاغر یا کم خواب و به طور کلی افرادی که مزاج خشک و سرد دارند یا دچار سوءمزاج‌ها و بیماری‌های با طبیعت خشک هستند، میوه مناسبی نیست. طبع انار سرد است، اما اگر نتوانستید جلوی شکم‌تان را بگیرید، بهتر است آن را همراه با گلپر مصرف کنید تا دچار مشکل نشوید. متخصصان طب سنتی توصیه می‌کنند انار‌هایی را مصرف کنید که رسیده‌تر و شیرین‌تر باشد. زیرا از نظر مزاجی به اعتدال نزدیک‌تر است و باعث تولید خون و تقویت سلامت می‌شود.
در این فصل در مصرف ترشی‌ها زیاده روی نکنید، چراکه ترشی‌ها برای بافت‌های عصبی بدن مانند مغز و نخاع، دهانه معده، تاندون‌ها و لیگامان ها، پوست، و دهانه رحم زیان آورند و ضد خون‌سازی هم هستند. بنابراین، برای تأمین سلامتی در خوردن ترشی‌جات به ویژه در فصل‌های سرد سال، احتیاط کنید.
در شب چله لبو بخوریم یا فقط نگاه کنیم؟!
یکی از خوراکی‌های خوشمزه شب یلدا که اتفاقا با رنگ زیبایش زینت سفره است، لبو نام دارد. اما باید حواستان باشد در خوردن این خوراکی زیاده روی نکنید. چغندر یا لبو، می‌تواند موجب کمی یبوست شکم شود، ولی آبی که چغندر در آن پخته می‌شود، طبع ملیّن دارد، پس بهتر است لبو را با کمی از آب آن میل کنید.
آجیل‌ها بمب انرژی هستند، حواستان باشد!
آجیل‌ها که به علت طبع گرم و ملایمی که دارند خوردن‌شان در شب چله توصیه می‌شود اما دردسرهای خودش را هم دارد. آجیل‌ها به بمب انرژی معروف هستند که علاوه بر دارا بودن نمک فراوان، دارای خاصیت آلوده شوندگی شدید هستند به عبارتی به راحتی می‌توانند به سم «آفلاتوکسین» آلوده شود. برای مثال، پسته را از زمانی که از درخت برداشت کرده تا رسیدن به کارخانه‌ای که در آن مراحل مختلف انجام می‌شود، بسیاری از اوقات در برخی از درجات ممکن است به قارچ آفلاتوکسین آلوده می‌شوند. بدن به تعداد کمی از مغزها نیاز دارد، اما باید توجه داشت مصرف بیش از اندازه هر کدام باعث بروز زمینه چاقی و دیابت می‌شود.
دکتر «احمدرضا درستی» متخصص تغذیه می‌گوید: «برخی از افراد میزان مواد غذایی دریافتی‌شان بسیار بیشتر از اندازه‌ای هست که بدن بتواند آن را پذیرا باشد. مصرف زیاد مواد غذایی انرژی فراوانی را به بدن می‌رساند که مازاد این انرژی به صورت چربی در بدن ذخیره شده و خطر ابتلا به چاقی و اضافه وزن را همراه خواهد داشت.
خطر مصرف آجیل‌های آلوده اینگونه نیست که یک وعده آن را بخورید به سرعت زیان آن را مشاهده نمی‌کنید. بلکه این سموم در بدن تجمیع می‌شوند و در دراز مدت موجب بیماری‌های جدی می‌شود ؛ بنابراین حتی برای یک شب نیز از سلامت آجیل مصرفی اطمینان حاصل کنید و از مصرف زیاد آجیل نیز پرهیز کنید.»
هرچقدر دلمان می‌خواهد، میوه خشک بخوریم؟
فصل پاییز و زمستان بازار میوه های خشک داغ است، متأسفانه برخی از افراد بر این باورند که میوه‌های خشک سالم ترند و مصرف زیاد آن‌ها مشکلی برای سلامتی بوجود نمی‌آورد؛ اما واقعیت این است که هنگام خشک شدن میوه به علت از بین رفتن آب آن در وزن مساوی با میوه‌های معمولی، پنج برابر کالری بیشتری نیز وارد بدن می‌شود. علاوه برآن به دلیل از بین رفتن آب میوه‌ها به طور طبیعی سایزشان کوچک‌تر شده و به همین دلیل بیشتر مورد مصرف قرار می‌گیرد. در حالی که چنین کاری برای بیماران دیابتی و افراد سن بالا نیز مشکل ساز خواهد شد.
درهم خوری، روی هم‌خوری و پرخوری در شب یلدا ممنوع!
یادتان نرود هدف از برگزاری شب یلدا دید و بازدید با فامیل و شنیدن تجربه‌ها و قصه‌های بزرگترهاست نه فقط پرخوری و در هم خوری! پس سعی کنید این شب که سالیان سال است آن را جشن می‌گیریم را با زیاده روی در خوردن و نوشیدن خوراکی‌های متنوع به کام خود و خانواده‌تان تلخ نکنید. متخصصان طب سنتی، درهم خوری، روی هم‌خوری و پرخوری را در این شب منع کرده‌اند، چراکه این کار به سلامت کبد، قلب و مغز ضرر می‌رساند.
