بازاربزرگ شهرضا

 به گزارش سیناخبربازار واژه‌ای فارسی است که ریشه آن در زبان پهلوی بهاچار است به معنای مکان قیمت‌ها. واژه بازار تقریباً در هر زبانی که این نوع بازار در آن رایج باشد کاربرد دارد.

اگرچه سنگ نوشته ای درمورد تاریخچه ی بازار شهرضا دردست نیست.اما به دلیل اینکه بازار پیرامون مسجد جامع بنا شده است,تاریخچه ی احداث بازار را به همان دوره ی بنای مسجد جامع که مربوط به زمان سلجوقیان است نسبت می دهند.البته درابتدای کار وسعت بازار تا این حد کنونی نبوده است.

دردوره ی صفویه این بازار به علت اینکه شهرشهرضا برسرراه عراق وفارس قرار داشته ومرکز داد وستد با ایلات قشقایی وبختیاری وتا حدزیادی با ساکنان مناطق دورمثل یاسوج ، آباده بوده است یک مرکز تجاری پررونق به حساب می آمد این وضع تا اوایل دوران پهلوی اول ادامه داشت.

بازارشهرضا برخلاف امروز که بیشتر جنبه ی دکه های فروش مصارف یومیه ی مردم شهرضا را عهده داراست درزمان قدیم بیشتر جنبه ی تجاری داشته که وجود کاروانسراهای وتیمچه های باقی مانده موید این مدعا است.

تجار شهرضا برطبق اسنادموجود تا اوائل دوران پهلوی اول به عبارتی تجار بین المللی بوده اند.وازهندوبمبئی گرفته تا شام وحلب واستامبول وبخارا وحتی مسکو مبادلات مستمر تجاری داشته اند.اما متاسفانه دردهه های گذشته به دلایل گوناگون از توسعه ورونق بازار کاسته شده ونه دیگر از تجار سابق خبری هست ونه حتی ازصاحبان حرف مشاغل ارزشمند همچون:مسگران وآهنگران و خورجین بافان وچادربافان ونمدمالان وخراط ها و…به طوری که امروزه حجره های بازار بیشتر محل عرضه ی کالاهای چینی وکالاو مصنوعات مصرفی کم ارزش شده است.

بازار شهرضا از رسته های متعدد تشکیل شده که عبارتند از:

باراز چه ماست فروشان ؛دراین بازار کسبه به فروش محصولات لبنی مخصوصا ماست اشتهار داشتند.

بازارچه مسگران ,این بازارچه در زمان قاجاریه به سبک بازار اصفهان ساخته شده که درآن سه در تعبیه شده است.بازارچه مسگران الان در سکوت غم فرورفته وگرد بی رونقی در آن بازارچه مشهود است.این بازار دارای حجره هایی زیبا و سقفی بلند است.

بازارچه بزازان ,این بازار همه دوران در رونق وآوازه بوده است.

بازارچه نخودچی بریزها,این بازار مختص شهرشهرضا است ودر هیچ یک از شهرهای ایران نمونه ای از چنین بازاری را نمی توان پیداکرد.دراین بازارچه کسبه مشغول بودادن نخودچی وحصه شوربوداند که الان نیز در بازار انواع آجیل را بو می دهند.

بازارچه توانا،که نسبت به بقیه قدمت کمتری داردو به دوران پهلوی اول برمی گردد. وانواع کسبه درآن مشغول به کار بوده اند.

سقاخانه ها:از دیگر بناهایی که درطول مجموعه ی بازار قابل توجه است ,وجود سقاخانه هایی است که درطول بازار برای تامین آب رهگذاران تشنه کام در فصول مختلف بنا گردیده وبانیان سقاخانه ها برای این بناها موقوفات متعددی را قرارداده اند.

کاروانسراها:از دیگر بناهایی که درمجموعه ی تاریخی بازار مورد توجه است،کاروانسراهایی است که در طول بازار برای اتراق کاروان ها احداث گردیده.

از کاروانسرهایی که تا اکنون باقی مانده ومورد تخریب وتغییر کاربری داده نشده است عبارتند از:

کاروانسرای جعفر خان که بعد به نام کاروانسرای متقی تغییر نام داده است.

کاروانسرای چهار سوق که درزمان قاجاریه همزمان با خود چهارسوق به سبک بازار اصفهان احداث گردیده است.

کاروانسرای شاهمنصوری که کاروانسرایی کوچک نسبت به کاروانسرهای بالا است.

کاروانسرای قیام

کاروانسرای بازار سرباز

تیمچه ها از بناهایی هستند که در طول بازار به چشم می خورند وازجلوی آن ها می توان به تیمچه ی سلیم مربوط به دوران قاجاریه وتیمچه ی رجایی می توان اشاره نمود.

مسجد جامع بنایی است که ازدوران سلجوقیان برجای مانده .

چهار سوق بزرگ

چهار سوق بزرگ بازار شهرضا مربوط به اوایل دوره قاجار است و در شهرضا، بازار، چهارسوق بزرگ واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۲۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

چهار سوق بازاربزرگ شهرضا مربوط به اوایل دوره قاجار است.

تیمچه های بازار

تیمچه به معنی کاروانسرا به معنی تیم کوچک یا کاروانسرای کوچک بوده است. اما در دوره معاصر به کاروانسراها یا سراهای کوچک و سرپوشیده، تیمچه می‌گویند. تیمچه فضای مناسبی برای عرضه کالاهای گران بها مانند فرش، دور از آسیب باد و باران و آفتاب پدید می‌آورد. به همین سبب فضای تیمچه‌ها، غالبا نسبت به کاروانسراها از لحاظ اقتصادی گران تر بوده و برای عرضه اجناس ارزان قیمت استفاده نمی‌شده است.

تیمچه ساختمانی است بیشتربه صورت دوطبقه ، که هر طبقه دارای چند حجره است.

تیمچه های موجود در بازار سرپوشیده شهرضا بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارند . شیوه معماری این تیمچه ها برگرفته از دوره قاجار بوده و معماری این بناهای قدیمی خود نمودی از سنت ها ، آداب و رسوم ، و به منزله سند هویت دوره ای از تاریخ محسوب می شود . بافته ها و هنر های دستی در شهرستان شهرضا جدا از دیگر نقاط این مرز و بوم نبوده و انواع دست بافته های از نوع مرغوب که خود نشان از هنر و ذوق هنر مندان این دیار است در تیمچه ها و بازار بافته عرضه می شود . از جمله تیمچه های ثبتی و با ارزش در شهرضا می توان به تیمچه حاج سید میرزا ، توکل ، رجایی ، حاج سید اسماعیل ، متقی ، مشکی و تیمچه صالحی اشاره کرد که در آن انواع ، گلیم ، جاجیم ، نمد و فرش تولید و ارائه می شود .

امروزه از تیمچه ها و کاروانسراها به عنوان انبار کالا و بارانداز استفاده می شود . که در صورت باز سازی ، این مکان های تاریخی رونق بیشتری خواهد یافت . با توجه به وجود مراکز تجاری متعدد در شهرضا و گسترش روز افزون آن هنوز بازار و تیمچه ها به عنوان قطب اقتصادی شهر، خواستگاه اصلی در رفع نیازهای و احتیاجات روز مره مردم شهرضا است و گسترش روز افزون آن هنوز بازار و تیمچه ها به عنوان قطب اقتصادی شهر ، خواستگاه اصلی در رفع نیازهای و احتیاجات روز مره مردم شهرضا است می طلبد در حفظ و مرمت این مکان های تاریخی و ملی تلاش بیشتری شود .